Pankreatitis: Jenis, Gejala, Punca, Pencegahan dan Rawatan

Pankreas adalah organ yang terletak di antara perut dan tulang belakang anda. Keupayaan utama pankreas anda ialah:

• Melepaskan kuat pencernaan enzim ke dalam usus kecil anda
• Ia menyebabkan darah anda mengeluarkan glukagon dan insulin. Badan anda menggunakan hormon ini untuk mengawal cara ia menggunakan makanan sebagai bahan api.

Enzim pencernaan yang mula berfungsi lebih awal daripada pankreas anda melepaskannya mungkin disebabkan kerosakan pada pankreas anda. Apabila organ ini meradang, ia tidak berfungsi dengan baik. Ini membawa kepada banyak masalah kesihatan.

Pankreatitis merujuk kepada keadaan perubatan yang membawa kepada pembengkakan pankreas. Ia boleh berkembang daripada kudis kecil kepada penyakit yang teruk, malah boleh membawa maut. Anda mungkin mengalami sakit belakang selain sakit perut jika anda mengalami pankreatitis.

Jenis Pankreatitis

Terdapat dua jenis pankreatitis: Akut dan Kronik.

• Pankreatitis Akut: Pankreatitis akut ditandakan dengan pembengkakan yang tiba-tiba. Ia boleh disebabkan oleh batu pundi hempedu anda, minum terlalu banyak alkohol, beberapa ubat, penyakit atau trauma. Tanda-tanda seperti ketidakselesaan perut yang melampau, rasa mual dan muntah boleh menunjukkan dengan cepat dan kuat. Bantuan perubatan segera adalah sangat penting untuk menguruskan pankreatitis akut dan mengelakkan komplikasi. Apabila diberi penjagaan yang betul, kebanyakan orang yang mengalaminya akan sembuh. Dalam kes pankreatitis akut yang teruk, ia boleh menyebabkan pendarahan, kerosakan berlebihan pada tisu badan, jangkitan dan sista. Pankreatitis yang teruk juga boleh membahayakan jantung, paru-paru, dan buah pinggang, selain menjejaskan pankreas.
• Pankreatitis Kronik: Sebaliknya, pankreatitis kronik adalah keadaan jangka panjang yang ditandai dengan keradangan berterusan yang merosakkan pankreas. Bentuk pankreatitis ini sering berkembang secara beransur-ansur dan dikaitkan dengan penyalahgunaan alkohol jangka panjang, fibrosis sista, faktor genetik tertentu, atau episod pankreatitis akut yang berulang. Pankreatitis kronik membawa kepada kerosakan yang tidak dapat dipulihkan pada pankreas, menjejaskan keupayaannya untuk berfungsi dengan baik dari semasa ke semasa. Tisu pankreas menjadi parut (fibrosis) akibat keradangan yang berterusan, menghalang organ daripada menghasilkan hormon dan enzim.

Gejala Pankreatitis

Simptom yang paling biasa sama ada pankreatitis akut atau kronik adalah ketidakselesaan di bahagian tengah kiri atas abdomen. Pada imbasan pengimejan diagnostik, sesetengah pesakit dengan pankreatitis kronik mungkin menunjukkan tanda-tanda keradangan; walau bagaimanapun, mereka mungkin tidak menunjukkan sebarang gejala lain.

• Gejala Pankreatitis Akut:
  • Sakit perut bahagian atas yang mendadak dan kuat yang mungkin memancar ke belakang
  • Loya, muntah, dan kelembutan perut
  • Nadi cepat dan demam
  • Perut bengkak atau lembut
• Gejala pankreatitis kronik:
  • Ketidakselesaan perut yang berterusan dan membosankan
  • Berat badan dan kekurangan zat makanan kerana penghadaman yang lemah dan penyerapan nutrien
  • Najis berminyak dan berbau akibat ketidakupayaan badan untuk mencerna lemak dengan betul
  • Diabetes akibat kerosakan sel penghasil insulin dalam pankreas

Bila Nak Jumpa Doktor?

Dapatkan bantuan perubatan kecemasan jika anda mengalami ketidakselesaan perut yang kronik, terutamanya jika ia teruk atau disertai dengan gejala lain seperti loya, muntah atau demam. Pengenalpastian dan rawatan awal adalah penting untuk mengelakkan komplikasi dan menguruskan penyakit dengan betul.

Apa yang menyebabkan Pankreatitis?

Banyak punca pankreatitis akut dan kronik adalah serupa. Antaranya ialah:

• Sebab yang paling kerap untuk pankreatitis akut adalah batu karang. Hempedu, cecair yang membantu dalam penghadaman, boleh menjadi pejal menjadi ketulan kecil yang dikenali sebagai batu karang.
• Pengambilan alkohol yang berlebihan dari masa ke masa boleh menyebabkan pankreatitis kronik.
• Penggunaan tembakau.
• Keadaan genetik atau sejarah keluarga tertentu.
• Peningkatan paras darah trigliserida atau zarah lemak.
• Jangkitan seperti salmonella, hepatitis A atau B, atau beguk.
• Anomali kongenital pankreas.
• Sesetengah ubat, seperti antibiotik atau imunosupresan tertentu, boleh mencetuskan pankreatitis. 

Faktor Risiko Pankreatitis

Terdapat beberapa faktor risiko yang meningkatkan kebarangkalian mendapat pankreatitis:

• Kerentanan individu terhadap pankreatitis boleh menjadi genetik.
• Obesiti dan berat badan berlebihan meningkatkan kemungkinan pankreatitis.
• Pankreatitis lebih berkemungkinan pada mereka yang menghidap diabetes.
• Kecenderungan pankreatitis perubatan boleh dilanjutkan dengan bantuan keadaan seperti fibrosis kistik atau julat trigliserida yang berlebihan.
• Perokok adalah kira-kira tiga kali lebih berkemungkinan daripada bukan perokok untuk mengalami pankreatitis kronik. Berhenti merokok juga mungkin mengurangkan risiko.
• Pengambilan alkohol yang berlebihan juga boleh mengakibatkan pankreatitis yang berterusan, gangguan yang telah dikaitkan dengan peningkatan risiko kanser pankreas.
• Pankreatitis kronik telah dikaitkan dengan banyak gen, terutamanya apabila dipasangkan dengan faktor risiko lain. Sejarah keluarga jangkitan dikaitkan dengan risiko yang lebih tinggi.

Komplikasi Pankreatitis

Sekiranya tidak dirawat atau diurus dengan baik, pankreatitis boleh mengakibatkan komplikasi yang teruk:

• Kegagalan buah pinggang: Pankreatitis akut boleh menjejaskan keupayaan buah pinggang untuk menapis sisa daripada darah.
• Masalah pernafasan: Pankreatitis akut boleh mengubah fungsi paru-paru, membawa kepada tahap oksigen darah rendah yang berbahaya.
• Pseudocyst Pankreas: Pseudocyst ialah "poket" dalam pankreas di mana cecair dan zarah boleh terkumpul disebabkan oleh pankreatitis akut dan kronik. Pecah pseudocyst besar boleh mengakibatkan komplikasi, seperti jangkitan dan pendarahan dalaman.
• Jangkitan: Pankreatitis akut boleh meningkatkan kerentanan pankreas kepada jangkitan. Jangkitan pankreas yang serius memerlukan rawatan yang agresif, termasuk pembedahan atau kaedah lain untuk membuang tisu yang dijangkiti.
• Diabetes: Keadaan diabetes boleh timbul daripada kerosakan pada sel yang menghasilkan insulin.
• Malnutrisi: Penghadaman terjejas dan penyerapan nutrien boleh menyebabkan kekurangan zat makanan.
• Kanser pankreas: Kanser pankreas adalah faktor risiko untuk jangkitan pankreas yang berterusan.

Bagaimanakah Pankreatitis Diagnosis?

Mendiagnosis pankreatitis melibatkan satu siri ujian dan pemeriksaan untuk mengesahkan keadaan ini dan menentukan keterukannya. Doktor yang merawat anda akan menyemak sejarah perubatan anda. Pemeriksaan fizikal akan dijalankan untuk menilai kelembutan perut, bengkak, atau jaundis. Beberapa pengimejan dan ujian darah juga boleh dilakukan, termasuk:

• Ujian darah: Menganalisis sampel darah untuk tahap enzim pankreas yang tinggi, seperti amilase dan lipase, yang tahap peningkatannya menunjukkan keradangan pankreas.
• Kajian Pengimejan
  • Ultrasound: Teknik pengimejan bukan invasif yang membantu menggambarkan pankreas dan kawasan sekitarnya, mengesan keradangan atau penyumbatan.
  • EUS (ultrasound endoskopik): Ultrasonografi dalaman ini dilakukan semasa anda tidur, menggunakan tiub fleksibel yang dipanggil endoskop.
  • Imbasan CT: Kaedah pengimejan terperinci yang memberikan imej pankreas yang lebih jelas, membantu dalam mengenal pasti keradangan atau komplikasi.
  • MRCP (Magnetic Resonance Cholangiopancreatography): Ini menghasilkan gambar terperinci pankreas, pundi hempedu, dan saluran pankreas dan hempedu anda menggunakan pengimejan resonans magnetik (MRI). Untuk meningkatkan kejelasan gambar, pewarna disuntik ke dalam urat anda.
  • Endoskopik Retrograde Cholangiopancreatography (ERCP): Dalam prosedur ini, tiub fleksibel dengan kamera disalurkan melalui mulut untuk memeriksa pankreas, saluran hempedu dan kawasan sekitarnya. Ia boleh mengenal pasti penyumbatan atau keabnormalan struktur.
• Ujian najis: Menilai sampel najis untuk kandungan lemak membantu menentukan sama ada pankreas berfungsi dengan baik dalam mencerna lemak.
• Biopsi: Kadangkala, sampel tisu daripada pankreas boleh dikumpul untuk pemeriksaan bagi mengesahkan diagnosis atau menolak keadaan lain.

Bagaimana Pankreatitis Dirawat?

Rawatan pankreatitis tertumpu pada mengurangkan gejala, menangani punca asas dan mencegah komplikasi. Bergantung pada keparahan keadaan, kaedah rawatan mungkin berbeza-beza:

• Pengurusan Kesakitan: Kesakitan yang teruk dan berterusan adalah kesan sampingan biasa pankreatitis kronik. Doktor anda bukan sahaja akan memberikan ubat tetapi juga menyiasat punca asas atau akibat yang menyakitkan pankreatitis kronik. Suntikan untuk menghentikan impuls saraf dari pankreas ke otak atau pembedahan untuk meningkatkan aliran keluar pankreas adalah bentuk rawatan yang mungkin. Pakar sakit boleh disyorkan kepada anda.
• Sokongan Cecair dan Pemakanan: Pesakit mungkin memerlukan cecair intravena untuk mencegah dehidrasi dan mengekalkan keseimbangan elektrolit. Dalam kes yang teruk di mana makan bermasalah, tiub suapan atau suplemen pemakanan mungkin diperlukan.
• Batu karang: Anda boleh dinasihatkan supaya pundi hempedu dikeluarkan melalui pembedahan jika pankreatitis disebabkan oleh batu karang. Kolesistektomi adalah istilah untuk operasi ini.
• Ketergantungan Alkohol: Program rawatan ketagihan alkohol dinasihatkan jika pankreatitis disebabkan oleh pengambilan alkohol yang berlebihan. Minum alkohol secara berterusan menjadikan pankreatitis lebih teruk dan boleh membawa akibat yang besar.
• Perubahan kepada ubat-ubatan: Pengamal perubatan anda akan bekerjasama dengan anda untuk meneroka pilihan lain jika ubat adalah kemungkinan penyebab pankreatitis akut.
• Saliran Perkutaneus atau Pembedahan: Dalam kes pengumpulan cecair atau komplikasi yang teruk, prosedur saliran atau pembedahan mungkin diperlukan untuk mengeluarkan cecair atau merawat tisu pankreas yang rosak.
• Enzim untuk memudahkan penghadaman yang lebih baik: Anda boleh menggunakan suplemen enzim pankreas jika cirit-birit atau penurunan berat badan adalah gejala pankreatitis kronik. Suplemen enzim ini, apabila diambil dengan setiap hidangan, membantu badan anda menggunakan dan memecahkan nutrien dalam makanan.
• Perubahan Gaya Hidup: Mengamalkan diet rendah lemak, berhenti merokok dan mengekalkan berat badan yang sihat adalah penting untuk menguruskan pankreatitis dan mencegah berulang.

Pencegahan Pankreatitis

Mencegah pankreatitis melibatkan mengamalkan cara gaya hidup sihat dan menguruskan faktor risiko asas untuk mengurangkan kebarangkalian jangkitan dalam pankreas:

• Penggunaan Alkohol Sederhana: Anda juga boleh mengurangkan peluang anda mendapat pankreatitis dan mempertahankan pankreas anda daripada akibat berbahaya alkohol dengan mengambil kurang atau tidak sama sekali.
• Diet Sihat: Kekalkan diet seimbang yang rendah lemak, gula halus dan bahan yang diproses untuk menyokong kesihatan pankreas.
• Kurangkan Berat Berlebihan dengan Melakukan Senaman Tetap: Batu karang boleh dihalang daripada berkembang dengan mengurangkan berat badan berlebihan dan mengekalkannya dengan mengambil rejimen makanan seimbang dan melakukan senaman yang kerap.
• Elakkan Merokok: Berhenti merokok mengurangkan kemungkinan mendapat pankreatitis dan pelbagai masalah berkaitan.
• Penggunaan Ubat: Ikuti ubat yang ditetapkan dengan berhati-hati dan kerap.

Pankreatitis, sama ada akut atau kronik, memerlukan perhatian perubatan segera. Mendapatkan rawatan perubatan tepat pada masanya dan mengamalkan gaya hidup sihat boleh mengurangkan risiko dan kesan pankreatitis dengan ketara. Dengan mengutamakan pelarasan gaya hidup ini dan menguruskan keadaan kesihatan yang mendasari, individu boleh mengurangkan risiko mendapat pankreatitis dengan ketara.