Pneumonia: Punca, Gejala dan Faktor Risiko

Pneumonia adalah sejenis jangkitan paru-paru yang disebabkan oleh bakteria, virus, kulat, atau parasit. Ia boleh mengancam nyawa jika tidak dirawat dengan betul. Ia menyebabkan kantung udara sama ada satu atau kedua-dua paru-paru meradang. Kantung udara boleh tersumbat dengan nanah (bahan bernanah) atau cecair, mengakibatkan nanah atau kahak, kesukaran bernafas, menggigil, dan demam. Keterukan penyakit radang paru-paru boleh berkisar dari ringan hingga mengancam nyawa. Ia amat berbahaya untuk kanak-kanak, orang yang berumur lebih dari 65 tahun, dan mereka yang mempunyai sistem imun yang lemah atau masalah kesihatan.

Gejala dan tanda-tanda Pneumonia berkisar dari ringan hingga teruk. Gejala ini bergantung sepenuhnya pada jenis kuman yang menyebabkan jangkitan, serta kesihatan dan umur keseluruhan anda. Gejala dan tanda yang ringan secara amnya serupa dengan jangkitan biasa, termasuk selesema atau selesema. Walau bagaimanapun, dalam kes radang paru-paru, gejala dan tanda ini cenderung bertahan lebih lama. Bayi dan bayi baru lahir diketahui tidak menunjukkan sebarang gejala atau tanda jangkitan. Walau bagaimanapun, mereka mungkin mengalami kesukaran makan atau bernafas, kelihatan letih dan resah, batuk dan demam, serta muntah.

Apakah jenis Pneumonia? 

Pneumonia boleh dikategorikan kepada beberapa jenis berdasarkan faktor seperti agen penyebab, tempat jangkitan diperoleh, dan kesihatan keseluruhan individu yang terjejas. Berikut adalah beberapa jenis radang paru-paru yang biasa:

• Pneumonia Diperolehi Komuniti (CAP): Ini adalah jenis yang paling biasa dan merujuk kepada radang paru-paru yang dijangkiti di luar tetapan penjagaan kesihatan, seperti di rumah, tempat kerja atau sekolah.
• Pneumonia Diperolehi Hospital (HAP): Juga dikenali sebagai pneumonia nosokomial, jenis ini berlaku pada individu yang telah dimasukkan ke hospital untuk penyakit atau prosedur lain. Selalunya ia disebabkan oleh bakteria yang tahan terhadap antibiotik.
• Pneumonia Berkaitan Pengudaraan (VAP): Ini adalah subjenis HAP yang secara khusus berlaku pada individu yang menggunakan pengudaraan mekanikal. Risiko meningkat bagi mereka yang mempunyai pengudaraan untuk tempoh yang lama.
• Pneumonia bakteria: Disebabkan oleh pelbagai bakteria, dengan Streptococcus pneumoniae adalah yang paling biasa. Bakteria lain, seperti Haemophilus influenzae dan Legionella pneumophila, juga boleh menyebabkan radang paru-paru bakteria.
• Pneumonia virus: Disebabkan oleh virus, termasuk virus influenza, respiratory syncytial virus (RSV) dan lain-lain. Pneumonia virus adalah lebih biasa pada kanak-kanak tetapi boleh menjejaskan individu dari semua peringkat umur.
• Mycoplasma Pneumonia: Disebabkan oleh bakteria Mycoplasma pneumoniae. Ia cenderung menyebabkan gejala yang lebih ringan dan sering dirujuk sebagai "radang paru-paru berjalan."
• Pneumonia kulat: Disebabkan oleh kulat, seperti Pneumocystis jirovecii, yang biasa berlaku pada individu yang mempunyai sistem imun yang lemah. Penyebab kulat lain termasuk Histoplasma capsulatum dan Cryptococcus neoformans.
• Pneumonia Aspirasi: Hasil daripada menyedut makanan, cecair, air liur, atau bahan muntah ke dalam paru-paru. Pneumonia aspirasi boleh berlaku apabila seseorang individu mengalami kesukaran menelan.
• Pneumonia Atipikal: Merujuk kepada radang paru-paru yang disebabkan oleh patogen atipikal, termasuk Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, dan Legionella pneumophila. Pneumonia atipikal selalunya menunjukkan gejala yang lebih ringan.
• Pneumonia Berjalan: Lazimnya merujuk kepada bentuk radang paru-paru ringan, selalunya disebabkan oleh Mycoplasma pneumoniae. Ia mungkin mengakibatkan gejala yang kurang teruk, membolehkan individu itu meneruskan aktiviti harian.

Punca Pneumonia

Pneumonia boleh berkembang apabila sistem imun anda bertindak balas terhadap jangkitan dalam kantung udara kecil paru-paru anda (alveoli), yang membawa kepada keradangan, bengkak, dan kebocoran cecair.

Pelbagai bakteria, virus dan kulat boleh mencetuskan jangkitan yang mengakibatkan radang paru-paru. Di kalangan orang dewasa, bakteria adalah punca utama, manakala virus lebih kerap bertanggungjawab untuk radang paru-paru pada kanak-kanak berumur sekolah. Penyakit biasa yang berkaitan dengan radang paru-paru termasuk:

• Selsema biasa (disebabkan oleh rhinovirus).
• COVID-19 (disebabkan oleh SARS-COV-2).
• Influenza atau selesema (disebabkan oleh virus influenza).
• Metapneumovirus manusia (HMPV).
• Virus parainfluenza manusia (HPIV).
• Penyakit Legionnaires.
• Bakteria mycoplasma pneumonia.
• Penyakit pneumokokal.
• Pneumocystis pneumonia.
• Respiratory syncytial virus (RSV).

Gejala Pneumonia

Gejala radang paru-paru boleh berbeza-beza bergantung kepada punca, dan ia mungkin berkisar dari ringan hingga teruk. Kumpulan umur yang berbeza mungkin menunjukkan gejala yang berbeza. Berikut adalah simptom berdasarkan punca dan kumpulan umur tertentu:

• Gejala Pneumonia Bakteria:
  • Permulaan beransur-ansur atau tiba-tiba.
  • Demam tinggi (sehingga 105 F atau 40.55 C).
  • Batuk dengan lendir kuning, hijau atau berdarah.
  • Keletihan.
  • Nafas cepat.
  • Sesak nafas.
  • Denyutan jantung yang cepat.
  • Berpeluh atau menggigil.
  • Sakit dada dan/atau sakit perut, terutamanya dengan batuk atau pernafasan dalam.
  • Hilang selera makan.
  • Kulit, bibir, atau kuku kebiruan (sianosis).
  • Kekeliruan atau keadaan mental yang berubah.
• Gejala Pneumonia Viral:
  • Membangunkan selama beberapa hari.
  • Gejala serupa dengan radang paru-paru bakteria.
  • Selain itu, mungkin termasuk batuk kering, sakit kepala, sakit otot, keletihan yang melampau, atau lemah.
• Gejala Pneumonia pada Kanak-kanak Kecil:
  • Demam, menggigil, ketidakselesaan umum, kulit berpeluh/merah.
  • Batuk.
  • Kesukaran bernafas atau pernafasan cepat (tachypnea).
  • Hilang selera makan.
  • Muntah.
  • Kurang tenaga.
  • Kegelisahan atau kekecohan.
  • Tanda-tanda pada bayi: nafas mendengus atau bising, kencing berkurangan, kulit pucat, lenguh-lenguh, tangisan meningkat, kesukaran menyusu.
• Gejala Pneumonia pada Dewasa Lebih 65 Tahun:
  • Gejala ringan atau kurang ketara (cth, batuk dan sesak nafas).
  • Memburukkan keadaan kesihatan yang berterusan.
  • Perubahan mendadak dalam keadaan mental.
  • Kurang selera makan.
  • Keletihan.

Bagaimanakah saya boleh mencegah radang paru-paru?

Cara paling berkesan untuk mencegah radang paru-paru adalah dengan menerima vaksinasi terhadap bakteria dan virus yang biasanya dikaitkan dengan keadaan tersebut. Selain itu, mengamalkan langkah berjaga-jaga setiap hari boleh meminimumkan lagi risiko radang paru-paru.

Vaksin untuk radang paru-paru datang dalam dua jenis (tembakan) dan direka untuk mencegah radang paru-paru yang disebabkan oleh bakteria pneumokokus. Setanding dengan suntikan selesema, vaksin ini tidak menawarkan perlindungan terhadap semua jenis radang paru-paru; walau bagaimanapun, jika penyakit berlaku, ia berkemungkinan tidak menjadi teruk.

Vaksin pneumokokal: Pneumovax23® dan Prevnar13® memberikan perlindungan terhadap bakteria radang paru-paru. Mereka disyorkan untuk kumpulan umur tertentu atau individu yang mempunyai risiko radang paru-paru yang tinggi. Rujuk pembekal penjagaan kesihatan anda untuk menentukan vaksin yang sesuai untuk diri anda atau orang yang anda sayangi.

• Vaksinasi virus: Memandangkan virus tertentu boleh membawa kepada radang paru-paru, mendapatkan vaksin terhadap COVID-19 dan selesema boleh mengurangkan risiko radang paru-paru.
• Imunisasi kanak-kanak: Bagi mereka yang mempunyai anak, tanya pembekal penjagaan kesihatan mereka tentang vaksin lain yang disyorkan. Beberapa vaksin kanak-kanak berkesan dalam mencegah jangkitan yang disebabkan oleh bakteria dan virus yang berkaitan dengan radang paru-paru.

Langkah-langkah Pencegahan Lain

Selain vaksinasi, mengamalkan tabiat sihat boleh menyumbang kepada mengurangkan risiko radang paru-paru:

• Berhenti merokok dan elakkan pendedahan kepada asap rokok untuk mengelakkan kerosakan paru-paru dan mengurangkan kerentanan jangkitan.
• Kekalkan kebersihan tangan yang betul dengan membasuh tangan dengan sabun dan air sebelum makan, mengendalikan makanan, dan selepas menggunakan tandas. Pembersih tangan berasaskan alkohol boleh digunakan apabila sabun tidak tersedia.
• Elakkan hubungan rapat dan perkongsian item dengan individu yang mempunyai penyakit berjangkit seperti selesema, selsema atau COVID-19.
• Dalam tetapan penjagaan kesihatan, tanya tentang langkah-langkah untuk mengurangkan risiko jangkitan semasa penginapan.
• Ikuti gaya hidup sihat, termasuk diet berkhasiat, senaman yang kerap, dan rehat yang mencukupi.
• Dapatkan rawatan untuk jangkitan sedia ada atau keadaan kesihatan yang mungkin melemahkan sistem imun, meningkatkan kerentanan kepada radang paru-paru.
• Hadkan penggunaan alkohol untuk mengelakkan potensi kesan negatif terhadap fungsi imun.

Bila Untuk Melawat Doktor?

Anda perlu berunding dengan doktor anda jika anda perasan gejala radang paru-paru, yang termasuk mengalami masalah bernafas, mengalami batuk yang berterusan (terutamanya jika anda batuk nanah), demam panas yang berterusan (102°F atau 39°C), atau sakit dada. Individu dalam segmen berisiko tinggi ini perlu melawat doktor secepat mungkin: 

• Individu berumur 65 tahun ke atas.
• Kanak-kanak di bawah umur 2 tahun dengan gejala dan tanda.
• Pesakit yang sedang menjalani kemoterapi atau mengambil ubat imunosupresif. 
• Orang yang mempunyai keadaan perubatan sedia ada atau sistem imun yang lemah. 

Pneumonia dengan mudah boleh menjadi keadaan yang mengancam nyawa bagi individu tertentu dengan masalah paru-paru kronik atau kegagalan jantung. 

Faktor-faktor risiko

Sesiapa sahaja boleh mendapat radang paru-paru. Walau bagaimanapun, kumpulan umur yang paling berisiko termasuk:

• Kanak-kanak di bawah umur dua tahun.
• Dewasa berumur 65 tahun ke atas.

Beberapa faktor risiko lain termasuk:

• Merokok: Merokok meningkatkan risiko mendapat radang paru-paru. Ia cenderung merosakkan pertahanan semula jadi badan terhadap virus dan bakteria yang menyebabkan radang paru-paru. 
• Asma: Orang yang menghidap asma lebih berkemungkinan mendapat radang paru-paru berbanding orang yang tidak mempunyai asma.
• Imunosupresi: Orang yang mempunyai sistem imun yang lemah lebih terdedah kepada radang paru-paru. Ini termasuk penghidap HIV/AIDS, mereka yang menjalani atau menjalani kemoterapi, mereka yang telah menjalani pemindahan organ, serta mereka yang menerima steroid jangka panjang. 
• Diabetes: Penghidap diabetes lebih berkemungkinan mendapat radang paru-paru berbanding orang yang tidak mempunyai diabetes.
• Kemasukan ke hospital: Jika anda menggunakan ventilator (mesin yang membantu dalam pernafasan) di ICU (Unit Rawatan Rapi) bahawa anda berisiko tinggi mendapat radang paru-paru. 

Perkataan Akhir

Kebanyakan orang cenderung untuk pulih daripada radang paru-paru dengan rawatan yang betul. Walau bagaimanapun, ia boleh membawa kepada komplikasi tertentu, terutamanya bagi mereka yang berisiko tinggi. Komplikasi ini boleh termasuk bakteria yang merebak ke darah dan organ lain, abses paru-paru, pengumpulan cecair di sekitar paru-paru, dan kesukaran bernafas yang teruk. Pneumonia juga boleh membawa maut dalam kes tertentu. Oleh itu, adalah penting untuk mendapatkan rawatan perubatan daripada hospital pulmonologi terbaik di Raipur jika anda mengesyaki bahawa anda mungkin mengalami radang paru-paru.