Akrosianosis

Ramai orang mengalami tangan dan kaki yang sejuk dan berwarna kebiruan, terutamanya pada musim sejuk. Walaupun ini mungkin kelihatan seperti tindak balas biasa kepada cuaca sejuk, ia boleh menjadi tanda acrocyanosis, keadaan yang menjejaskan peredaran darah di bahagian kaki badan. Panduan komprehensif ini meneroka aspek utama acrocyanosis, termasuk simptom, punca, diagnosis dan strategi pengurusannya. Anda juga akan belajar bagaimana untuk mengenal pasti keadaan, memahami implikasinya, dan mengetahui bila untuk mendapatkan bantuan perubatan.

Apakah Acrocyanosis?

Acrocyanosis ialah gangguan vaskular periferal berfungsi yang berlaku apabila saluran darah kecil di bahagian kaki badan menjadi sempit lebih lama daripada biasa. Keadaan ini mendapat namanya daripada perkataan Yunani "Akron" (ekstrem) dan "kyanos" (biru), dengan tepat menggambarkan ciri utamanya.

Keadaan ini menjelma sebagai perubahan warna kebiruan yang berterusan dan tidak menyakitkan terutamanya yang menjejaskan tangan dan kaki, walaupun kadangkala ia boleh merebak ke muka. Apabila saluran darah menyempit, ia mengurangkan aliran darah ke tisu sekeliling, mengakibatkan penghantaran oksigen berkurangan dan seterusnya perubahan warna. Acrocyanosis pada bayi baru lahir adalah perkara biasa, tetapi sesiapa sahaja boleh mengalami keadaan ini. 

Doktor mengiktiraf dua jenis acrocyanosis yang berbeza:

• Akrosianosis primer:
  • Berlaku tanpa keadaan asas
  • Biasanya menjejaskan kedua-dua belah secara simetri
  • Selalunya dicetuskan oleh tekanan sejuk atau emosi
  • Biasanya tidak berbahaya dan boleh diterbalikkan
• Akrosianosis sekunder:
  • Dikaitkan dengan keadaan kesihatan yang mendasari
  • Boleh menjejaskan hanya satu pihak
  • Memerlukan penilaian perubatan
  • Boleh dikaitkan dengan pelbagai keadaan perubatan

Ciri unik keadaan ini ialah tanda Crocq, yang merujuk kepada aliran darah kembali perlahan dan tidak teratur ke kawasan selepas menggunakan tekanan. 

Gejala Acrocyanosis

Gejala acrocyanosis utama termasuk:

• Perubahan warna kelabu kebiruan pada tangan, kaki, jari tangan dan jari kaki
• Tangan dan kaki yang sejuk, lembap dan berpeluh
• Bengkak di kawasan yang terjejas
• Mengurangkan aliran darah ke bahagian kaki
• Turunkan suhu kulit di kawasan yang terjejas
• Perubahan warna kebiruan bertambah teruk dengan pendedahan sejuk dan bertambah baik dengan kehangatan. 

Apakah Punca dan Faktor Risiko Akrosianosis?

Akrosianosis primer berlaku apabila saluran darah menyempit tanpa sebarang keadaan perubatan yang mendasari. Penyebab utama termasuk:

• Pendedahan kepada suhu sejuk
• Kecenderungan genetik kepada penyempitan saluran darah
• Hidup di altitud yang lebih tinggi dengan suhu sejuk dan paras oksigen yang rendah

Penyebab akrosianosis sekunder termasuk:

• Sindrom Raynaud
• Gangguan makan atau kekurangan zat makanan
• Tahap oksigen darah rendah
• Jangkitan
• Penyakit vaskular periferi
• Gangguan darah
• Kanser
• Kecederaan saraf tunjang
• Penyakit keturunan, seperti sindrom Down, sindrom Ehlers-Danlos
• Ubat-ubatan tertentu

Beberapa faktor boleh meningkatkan risiko seseorang mengalami akrosianosis. Orang ramai lebih cenderung untuk mengalami akrosianosis primer jika mereka:

• Bekerja di luar dalam cuaca sejuk
• Mempunyai indeks jisim badan yang rendah
• Berumur kurang daripada 30 tahun

Komplikasi Akrosianosis

Walaupun banyak kes acrocyanosis adalah jinak, komplikasi boleh timbul bergantung pada jenis dan punca asas. Keterukan dan kesan komplikasi ini berbeza dengan ketara antara bentuk primer dan sekunder keadaan.

Akrosianosis primer biasanya menunjukkan komplikasi yang lebih sedikit. Walau bagaimanapun, acrocyanosis sekunder boleh membawa kepada komplikasi yang lebih serius:

• Kerosakan Tisu: Akrosianosis sekunder sering menyebabkan kesakitan dan kerosakan tisu, terutamanya dalam kes sindrom kaki biru
• Kesan Asimetri: Tidak seperti kes primer, akrosianosis sekunder kerap menjejaskan bahagian badan secara tidak sekata
• Gejala Progresif: Keadaan ini mungkin berkembang secara beransur-ansur dari masa ke masa, yang berpotensi menunjukkan masalah kesihatan yang semakin teruk
• Prognosis Pembolehubah: Tinjauan untuk akrosianosis sekunder sangat bergantung pada keadaan kesihatan yang mendasari dan boleh menjadi serius bagi sesetengah individu

Diagnosa

Proses diagnostik biasanya melibatkan beberapa komponen utama:

• Penilaian Fizikal:
  • Pemeriksaan kawasan terjejas untuk penglibatan dua hala
  • Penilaian denyutan periferi untuk mengukur tahap oksigen darah
  • Penilaian suhu bahagian kaki
  • Menyemak corak peluh
• Ujian Makmal:
  • Kiraan darah lengkap, ESR, dan protein C-reaktif
  • Ujian fungsi hati dan buah pinggang
  • Pengukuran tahap oksigen darah
  • Urinalisis

Dalam kes di mana acrocyanosis sekunder disyaki, doktor akan menjalankan ujian khusus tambahan, termasuk X-ray dada, biopsi kulit, dan kapilaroskopi lipatan kuku (untuk membezakan sianosis primer daripada gangguan tisu penghubung peringkat awal).

Rawatan Akrosianosis

Strategi pengurusan biasanya termasuk:

Pengubahsuaian Gaya Hidup:

• Mengelakkan pendedahan sejuk
• Memakai pakaian berpenebat dan but
• Menggunakan sarung kaki pelapik polipropilena nipis untuk mengekalkan suhu kulit yang normal
• Mengikuti amalan pemakanan dan kebersihan yang betul

Doktor menekankan bahawa rawatan biasanya tidak diperlukan untuk acrocyanosis primer, kerana keadaan ini secara amnya tidak berbahaya. Dalam kes acrocyanosis sekunder, pendekatan rawatan tertumpu terutamanya pada menangani keadaan perubatan yang mendasari. Sesetengah kes yang teruk mungkin mendapat manfaat daripada ubat-ubatan tertentu, termasuk agen penyekat alfa-adrenergik, walaupun keputusan berbeza di kalangan pesakit. Doktor mungkin mempertimbangkan pilihan pembedahan seperti simpatektomi dalam kes yang sangat jarang berlaku, tetapi ini jarang sesuai untuk kebanyakan pesakit.

Bila Berjumpa Doktor

Perundingan perubatan adalah perlu apabila individu mengalami:

• Perubahan warna yang berterusan di tangan dan kaki tanpa terdedah kepada sejuk
• Perkembangan warna kebiruan pada bibir, lidah atau badan
• Sakit yang mengiringi perubahan warna
• Pewarna asimetri pada bahagian kaki

pencegahan

Walaupun acrocyanosis sekunder mungkin tidak selalu dapat dicegah kerana keadaan kesihatan yang mendasari, terdapat beberapa strategi berkesan yang boleh dilaksanakan oleh individu.

Langkah-langkah Pencegahan Utama:

• Pakai pakaian pelindung yang sesuai, termasuk but berpenebat dan stokin haba
• Gunakan sarung kaki pelapik polipropilena nipis untuk mengekalkan suhu kulit normal dan menghilangkan kelembapan
• Simpan pemanas tangan di dalam poket kot semasa cuaca sejuk
• Elakkan pendedahan yang tidak perlu kepada suhu sejuk
• Amalkan pemakanan yang betul dan tabiat kebersihan

Bagi ibu bapa yang baru lahir, langkah pencegahan khusus termasuk membedung bayi dalam selimut hangat dan segera membungkusnya dengan tuala selepas mandi. Langkah mudah ini membantu mengekalkan suhu badan yang betul dan mengurangkan risiko akrosianosis pada bayi.

Kesimpulan

Acrocyanosis memberikan cabaran yang berbeza bergantung pada jenis dan punca asasnya. Akrosianosis primer, walaupun membimbangkan, jarang menimbulkan risiko kesihatan yang serius dan bertindak balas dengan baik kepada perubahan gaya hidup mudah. Akrosianosis sekunder memerlukan rawatan perubatan kerana ia sering menandakan keadaan kesihatan yang lebih serius yang memerlukan rawatan yang sewajarnya.

Orang yang mengalami perubahan warna kebiruan yang berterusan pada bahagian kaki mereka harus memberi perhatian kepada simptom mereka dan menjejaki sebarang perubahan. Langkah pencegahan mudah seperti memakai pakaian yang sesuai dan mengelakkan pendedahan sejuk yang berpanjangan boleh membuat perbezaan yang ketara bagi mereka yang mengalami akrosianosis primer. Walau bagaimanapun, sesiapa yang menyedari gejala luar biasa, terutamanya pewarnaan kebiruan di bahagian tengah badan atau corak asimetri, harus mendapatkan penilaian perubatan segera.

Soalan Lazim

1. Apakah perbezaan antara sianosis dan akrosianosis?

Walaupun kedua-dua keadaan melibatkan perubahan warna kulit kebiruan, ia berbeza secara ketara dari segi lokasi dan keterukan. Sianosis merujuk kepada warna ungu kebiruan di mana-mana pada kulit, terutamanya pada kawasan berkulit nipis seperti bibir dan cuping telinga. Acrocyanosis secara jelas memberi kesan kepada bahagian kaki, seperti tangan dan kaki, dan selalunya normal pada bayi apabila tiada bahagian badan pusat terjejas.

2. Mengapakah bayi baru lahir mengalami akrosianosis?

Bayi yang baru lahir biasanya mengalami akrosianosis semasa beberapa jam pertama kehidupan mereka kerana badan mereka mengutamakan aliran darah ke organ penting seperti otak, paru-paru dan buah pinggang. Proses semula jadi ini bermakna kurang darah mengalir ke bahagian kaki pada mulanya. Keadaan ini biasanya hilang apabila peredaran bayi menyesuaikan diri dengan kehidupan di luar rahim.

3. Bagaimanakah anda menghentikan acrocyanosis?

Kebanyakan kes acrocyanosis primer tidak memerlukan rawatan khusus. Walau bagaimanapun, beberapa strategi pengurusan boleh membantu:

• Memakai pakaian hangat, terutamanya sarung tangan dan stokin haba
• Mengelakkan pendedahan yang berpanjangan kepada sejuk
• Menggunakan pemanas tangan di dalam poket kot
• Mengekalkan berat badan yang sihat

4. Berapa lama acrocyanosis boleh bertahan?

Tempoh berbeza bergantung pada jenis. Akrosianosis primer selalunya bertambah baik dengan pemanasan dan boleh sembuh sepenuhnya pada usia pertengahan. Akrosianosis pada bayi baru lahir biasanya hanya berlangsung beberapa jam selepas kelahiran, walaupun ia mungkin kembali seketika selepas mandi atau semasa pendedahan sejuk. Akrosianosis sekunder berterusan sehingga keadaan asas dirawat.

Dr Chaitanya Challa

MBBS, MD (Perubatan Dalaman), PDCC (Penjagaan Kritikal), FCCS (Penjagaan Kritikal), Diploma Endokrinologi dan Diabetes
Pusat Pesakit Luar Hospital CARE, Banjara Hills, Hyderabad

Untuk Tempah Janji Temu, hubungi:

+ 91 40-68106529