Dilaw na Balat (Jaundice)

Ang terminong medikal na 'jaundice' ay tumutukoy sa paninilaw ng balat at mata. Ang jaundice ay sintomas ng ilang potensyal na pinagbabatayan na karamdaman ngunit hindi ito isang sakit mismo. Kapag ang katawan ay sumisipsip ng labis na halaga ng bilirubin, ang jaundice ay nangyayari. Ang bilirubin ay isang dilaw na pigment na ginawa sa atay kapag ang mga patay na pulang selula ng dugo ay nasira. Karaniwan, inaalis ng atay ang bilirubin kasama ng mga naroroon nang pulang selula ng dugo. Ang jaundice ay maaaring magpahiwatig ng isang pangunahing isyu sa mga pulang selula ng dugo, atay, gallbladder, o pancreatic function. Ang posibilidad na magkaroon ng jaundice ay mas mataas sa mga sanggol at matatanda.

Ano ang Yellow Skin (Jaundice)?

Ang jaundice ay isang kondisyong medikal na nagreresulta sa paninilaw ng balat, mauhog na lamad, at sclera (ang mga puti ng mata). Ang dilaw na kulay na ito ay sanhi ng labis na bilirubin, isang dilaw-orange na bile pigment. Ang atay ay gumagawa ng likido na tinatawag na apdo, at ang bilirubin ay nabuo sa pamamagitan ng pagkasira ng mga pulang selula ng dugo. Habang ang jaundice ay hindi isang sakit mismo, maaari itong magsilbi bilang isang tagapagpahiwatig ng iba't ibang mga kondisyon.

Mga Uri ng Jaundice

Ang jaundice ay isang kondisyon na nailalarawan sa paninilaw ng balat at puti ng mga mata dahil sa labis na bilirubin sa daluyan ng dugo. Mayroong tatlong pangunahing uri ng jaundice:

1. Pre-hepatic (hemolytic) jaundice: Ang ganitong uri ng jaundice ay nangyayari kapag may tumaas na pagkasira ng mga pulang selula ng dugo (hemolysis), na humahantong sa labis na bilirubin sa daloy ng dugo. Kabilang sa mga sanhi ang mga kondisyon tulad ng hemolytic anemia, sickle cell disease, o ilang partikular na genetic disorder.
2. Hepatocellular (hepatic) jaundice: Hepatocellular jaundice resulta ng pinsala sa atay o dysfunction, na nakakapinsala sa kakayahan ng atay na magproseso at maglabas ng bilirubin nang epektibo. Maaaring kabilang sa mga sanhi ang mga impeksyon sa atay (gaya ng hepatitis), liver cirrhosis, alcoholic liver disease, o pinsala sa atay na dulot ng droga.
3. Post-hepatic (obstructive) jaundice: Ang ganitong uri ng jaundice ay nangyayari kapag may bara sa mga duct ng apdo, na pumipigil sa normal na pagdaloy ng apdo mula sa atay patungo sa bituka. Bilang resulta, ang bilirubin ay naipon sa daluyan ng dugo at nagiging sanhi ng paninilaw ng balat. Ang mga karaniwang sanhi ng post-hepatic jaundice ay kinabibilangan ng gallstones, pancreatic cancer, strictures (pagpapakipot) ng bile ducts, o mga tumor na humaharang sa bile ducts.

Ano ang nagiging sanhi ng Yellow Skin?

Ang dilaw na balat, na medikal na kilala bilang jaundice, ay karaniwang sanhi ng labis na bilirubin sa daluyan ng dugo. Ang Bilirubin ay isang madilaw-dilaw na pigment na ginawa sa panahon ng pagkasira ng mga pulang selula ng dugo at karaniwang pinoproseso ng atay at inilalabas sa apdo. Kapag tumaas ang antas ng bilirubin, maaari itong humantong sa paninilaw ng balat at mata. Maraming mga kadahilanan ang maaaring mag-ambag sa mataas na antas ng bilirubin at paninilaw ng balat, kabilang ang:

• Mga sakit sa atay: Ang mga kondisyon tulad ng hepatitis (pamamaga ng atay), liver cirrhosis (pagkapilat ng tissue sa atay), alcoholic liver disease, o kanser sa atay ay maaaring makapinsala sa kakayahan ng atay na maproseso ang bilirubin nang epektibo.
• Pagbara ng bile duct: Maaaring pigilan ng mga bara sa bile duct ang normal na daloy ng apdo mula sa atay patungo sa bituka, na humahantong sa akumulasyon ng bilirubin sa daluyan ng dugo. Ang mga sanhi ng pagbara ng bile duct ay kinabibilangan ng mga gallstones, tumor, strictures (pagkipot) ng bile ducts, o pancreatic disorder.
• Mga hemolytic disorder: Ang mga kondisyon na nagdudulot ng mas mataas na pagkasira ng mga pulang selula ng dugo (hemolysis) ay maaaring magresulta sa mataas na antas ng bilirubin. Kabilang sa mga halimbawa ang hemolytic anemia, sickle cell disease, o ilang partikular na genetic disorder na nakakaapekto sa metabolismo ng red blood cell.
• Mga gamot: Ang ilang mga gamot ay maaaring magdulot ng pinsala sa atay o makagambala sa metabolismo ng bilirubin, na humahantong sa jaundice bilang isang side effect.
• Mga Impeksyon: Ang ilang partikular na impeksyon, gaya ng viral hepatitis o malaria, ay maaaring magdulot ng pamamaga at dysfunction ng atay, na magreresulta sa jaundice.
• Bagong panganak na paninilaw ng balat: Ang paninilaw ng balat ay karaniwan sa mga bagong silang na sanggol dahil sa kawalan ng paggana ng kanilang atay. Sa karamihan ng mga kaso, ang bagong panganak na paninilaw ng balat ay lumulutas sa sarili nitong walang paggamot.
• Iba pang mga salik: Ang iba pang mga salik na maaaring mag-ambag sa paninilaw ng balat ay ang labis na pag-inom ng alak, ilang partikular na sakit sa autoimmune, at mga bihirang minanang sakit na nakakaapekto sa metabolismo ng bilirubin.

Sintomas ng Dilaw na Balat (Jaundice)

Ang jaundice, na nailalarawan sa paninilaw ng balat, ay nangyayari kapag may naipon na bilirubin sa katawan. Ang mga sintomas ng jaundice ay kinabibilangan ng:

• Paninilaw ng Balat: Ang pinaka-kapansin-pansing sintomas ay ang dilaw na pagkawalan ng kulay ng balat, simula sa mukha at kumakalat sa ibang bahagi ng katawan.
• Pagdidilaw ng mga Mata: Ang mga puti ng mata (sclera) ay maaari ding maging dilaw.
• Pag-yellowing ng Mucous Membranes: Ang pag-yellowing ay maaaring umabot sa gilagid, sa loob ng bibig, at sa ilalim ng dila.
• Maitim na Ihi: Ihi maaaring magmukhang maitim o kayumanggi dahil sa pagkakaroon ng labis na bilirubin.
• Maputlang Dumi: Ang mga dumi ay maaaring magmukhang maputla o kulay luad dahil sa kakulangan ng bilirubin na umaabot sa bituka.
• Makati na Balat: Ang ilang mga indibidwal na may jaundice ay maaaring makaranas ng pangangati (pruritus) dahil sa akumulasyon ng mga apdo na asin sa balat.
• Pagkapagod: Ang paninilaw ng balat ay maaaring iugnay sa mga pakiramdam ng pagkapagod at panghihina.
• Pananakit ng tiyan: Sa ilang mga kaso, ang mga indibidwal ay maaaring makaranas ng pananakit ng tiyan, lalo na kung ang jaundice ay sanhi ng mga bato sa apdo o iba pang mga isyu sa atay o bile duct.
• Alibadbad at Pagsusuka: Ang paninilaw ng balat ay maaaring sinamahan ng mga sintomas tulad ng pagduduwal, pagsusuka, at pagkawala ng gana, lalo na kung ito ay nauugnay sa sakit sa atay o bara ng mga duct ng apdo.
• Pagbaba ng Timbang: Maaaring mangyari ang mabilis na pagbaba ng timbang sa ilang mga kaso, lalo na kung ang jaundice ay sanhi ng isang seryosong pinagbabatayan na kondisyon tulad ng liver cirrhosis o cancer.

Mga kadahilanan ng panganib ng Yellow Skin

• Talamak na pamamaga ng atay: Maaari itong makagambala sa kapasidad ng atay na mag-conjugate at makagawa ng bilirubin, na humahantong sa isang buildup ng bilirubin.
• Pamamaga ng bile duct: Ang kundisyong ito ay maaaring makahadlang sa pagtatago ng apdo at sa paglabas ng bilirubin, na parehong nag-aambag sa paninilaw ng balat.
• Pagbara ng bile duct: Ang sagabal na ito ay nagpapahirap sa atay na alisin ang bilirubin.
• Hemolytic anemia: Kapag ang isang malaking bilang ng mga pulang selula ng dugo ay nasira, ang produksyon ng bilirubin ay tumataas.
• Gilbert's syndrome: Ang namamana na sakit na ito ay nakompromiso ang kakayahan ng mga enzyme na pangasiwaan ang paglabas ng apdo.
• Cholestasis: Ang kundisyong ito ay nakakagambala sa daloy ng apdo sa atay, na nagiging sanhi ng conjugated bilirubin-containing bile na hindi dumaan sa mga bato at sa halip ay manatili sa atay.

Ang mga namamana na kondisyon, kabilang ang thalassemia at hereditary spherocytosis, gayundin ang ilang partikular na problema sa balat gaya ng pyoderma gangrenosum at nagpapaalab na joint disease, ay maaaring maglagay sa mga nasa hustong gulang sa panganib na magkaroon ng jaundice.

Pagpigil

Ang pag-iwas sa jaundice ay maaaring maging mahirap dahil sa iba't ibang dahilan nito. Gayunpaman, ang ilang pangkalahatang alituntunin na dapat sundin ay kinabibilangan ng:

• Bawasan ang panganib ng impeksyon sa hepatitis.
• Sumunod sa inirerekomendang mga limitasyon sa pag-inom ng alak.
• Panatilihin ang isang malusog na timbang ng katawan.
• Panatilihing kontrolado ang iyong mga antas ng kolesterol.

Diagnosis ng Dilaw na Balat

Malamang na susuriin ng mga doktor ang mga medikal na rekord ng pasyente at magsagawa ng pisikal na pagsusuri upang hanapin ang jaundice. Maingat nilang susuriin ang tiyan, maghanap ng mga bukol, at matukoy ang katatagan ng atay. Cirrhosis, o pagkakapilat sa atay, ay nagpapahiwatig ng isang tumigas na atay.

Maaaring makumpirma ang jaundice sa pamamagitan ng ilang mga pagsubok. Ang pagsusuri sa pag-andar ng atay ay ang unang hakbang sa pagtukoy kung gumagana nang tama ang atay. Kung hindi matukoy ang dahilan, maaaring magrekomenda ang mga doktor ng mga pagsusuri sa dugo upang masuri ang mga antas ng bilirubin at ang komposisyon ng dugo. Kasama sa mga pagsubok na ito ang mga sumusunod:

• Mga pagsusuri sa bilirubin: Ang mataas na antas ng unconjugated bilirubin kumpara sa conjugated bilirubin ay nagpapahiwatig ng hemolytic jaundice.
• Kumpletong bilang ng dugo (CBC): Mga pagsusuri para sa hepatitis A, B, at C upang makita ang iba't ibang kondisyon ng atay.
• Mga pagsubok sa imaging: Kung pinaghihinalaan ang pagbara, susuriin ng doktor ang istraktura ng atay gamit ang mga pagsusuri sa imaging tulad ng mga MRI, CT scan, at ultrasound.
• ERCP (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography): Sa ilang mga kaso, maaaring magsagawa ang doktor ng isang ERCP, na pinagsasama ang endoscopy sa x-ray.

Ang isang pagsusuri sa ihi o pagsusuri sa ihi ay maaaring magpahiwatig ng conjugated jaundice sa pamamagitan ng isang positibong resulta ng bilirubin. Ang mga pagsusuri sa serum ay dapat gamitin upang patunayan ang mga resulta ng urinalysis.

Paggamot para sa Dilaw na Balat

Ang jaundice ay hindi isang problema sa sarili nito; isa lamang ito sa ilang potensyal na pinagbabatayan na mga kondisyong medikal. Ang rekomendasyon ng doktor para sa pagpapagamot ng jaundice ay depende sa pinagbabatayan na dahilan.

Sa halip na gamutin ang mga sintomas ng jaundice, ang pokus ng paggamot ay sa pagtugon sa sanhi. Ang mga sumusunod na uri ng paggamot ay maaaring ipatupad:

• Maaaring pagalingin ang jaundice na may kaugnayan sa anemia sa pamamagitan ng pagtaas ng dami ng bakal sa dugo, alinman sa pamamagitan ng mga suplementong bakal o sa pamamagitan ng pagkonsumo ng mga pagkaing mayaman sa bakal.
• Ang jaundice na nauugnay sa hepatitis ay maaaring mangailangan ng mga gamot na antiviral o steroid para sa paggamot.
• Ang jaundice na dulot ng mga sagabal ay maaaring gamutin sa pamamagitan ng operasyon upang alisin ang bara.
• Ang paninilaw ng balat na nagreresulta mula sa paggamit ng droga ay maaaring may kasamang paglipat sa ibang gamot.
• Ang paggamot sa jaundice dahil sa sakit sa atay na dulot ng pag-inom ng alak ay nangangailangan ng pag-iwas sa alkohol.
• Ang paninilaw na dulot ng mga bato sa apdo ay maaaring mangailangan ng paggamot, kadalasang kinasasangkutan ng pagtanggal ng gallbladder.
• Sa kaso ng cirrhosis, ang huling yugto ng talamak na sakit sa atay na dulot ng iba't ibang mga kadahilanan, ang paggamot para sa paninilaw ng balat na nauugnay sa cirrhosis ay maaaring may kasamang corticosteroids o diuretics, depende sa uri ng sakit sa atay na naroroon.

Kailan bibisita sa isang Doktor?

Ang pangunahing dahilan ng pagpapatingin sa doktor para sa jaundice ay upang matukoy ang sanhi. Kabilang sa mga posibleng dahilan ay:

• Pamamaga ng atay
• Bara duct sagabal
• Mga kondisyon sa pagkabuhay
• Pancreatic cancer

Home remedy para sa paninilaw ng balat

Bagama't karaniwang nangangailangan ng medikal na interbensyon ang paggamot sa jaundice, may ilang mga remedyo sa bahay na maaaring makatulong sa pagpapagaan ng mga sintomas at pagsuporta sa kalusugan ng atay. 

• Manatiling Hydrated: Uminom ng maraming tubig upang makatulong na maalis ang mga lason mula sa katawan at maiwasan pag-aalis ng tubig, na maaaring magpalala ng mga sintomas ng jaundice.
• Malusog na Diyeta: Kumain ng balanseng diyeta na mayaman sa mga prutas, gulay, buong butil, at mga protina na walang taba. Iwasan ang mataba, naproseso, at pritong pagkain, at limitahan ang iyong pag-inom ng alak at matamis na inumin.
• Herbal Teas: Ang ilang mga herbal tea, tulad ng dandelion root tea, ay maaaring makatulong sa pagsuporta sa kalusugan ng atay at pagpapabuti ng daloy ng apdo. Kumunsulta sa isang tagapagbigay ng pangangalagang pangkalusugan bago isama ang mga herbal na remedyo sa iyong gawain, lalo na kung mayroon kang pinagbabatayan na mga kondisyon sa kalusugan o umiinom ng mga gamot.
• Madalas na Pagkain: Sa halip na malalaking pagkain, pumili ng mas maliit, mas madalas na pagkain sa buong araw upang mabawasan ang pasanin sa atay at makatulong sa panunaw.
• Iwasan Alkohol at Paghitid: Ang parehong alkohol at paninigarilyo ay maaaring higit pang makapinsala sa atay at magpapalala ng mga sintomas ng jaundice. Iwasan ang alak nang buo at huminto sa paninigarilyo upang suportahan ang paggana ng atay at pangkalahatang kalusugan.
• Pahinga: Magpahinga nang husto upang ang iyong katawan ay gumaling at gumaling. Iwasan ang mabibigat na gawain at unahin ang pagpapahinga upang mabawasan ang stress sa atay.
• Mga Pagkaing Mayaman sa Bitamina C: Isama ang mga pagkaing mataas sa bitamina C, tulad ng mga dalandan, lemon, kiwis, at berries, sa iyong diyeta. Ang bitamina C ay isang antioxidant na maaaring makatulong na protektahan ang atay mula sa pinsalang dulot ng mga libreng radikal.
• Milk Thistle: Ang milk thistle ay isang sikat na herbal supplement na pinaniniwalaang sumusuporta sa kalusugan ng atay at tumutulong sa detoxification. Gayunpaman, ang siyentipikong ebidensya na sumusuporta sa pagiging epektibo nito sa paggamot sa jaundice ay limitado. Kumunsulta sa isang healthcare provider bago kumuha ng anumang supplement.
• Turmeric: Ang turmeric ay naglalaman ng curcumin, isang compound na may mga anti-inflammatory at antioxidant properties na maaaring makinabang sa kalusugan ng atay. Magdagdag ng turmeric sa iyong pagluluto o ubusin ito bilang suplemento pagkatapos kumonsulta sa isang healthcare provider.
• Subaybayan ang mga Sintomas: Subaybayan ang iyong mga sintomas at humingi ng medikal na atensyon kung lumala ang mga ito o kung nakakaranas ka ng matinding pananakit ng tiyan, lagnat, pagsusuka, o iba pang may kinalaman sa mga sintomas.

Konklusyon

Kapag ginagamot ang pinagbabatayan na dahilan, madalas na nawawala ang jaundice. Ang mga banayad na kaso ng jaundice ay kadalasang nalulutas sa kanilang sarili nang walang interbensyon na medikal at walang anumang pangmatagalang epekto sa atay. Ang paninilaw ng balat ay maaaring sintomas ng isang malubhang sakit, kaya inirerekomenda na agad na bisitahin ang isang doktor.

FAQs

1: Maiiwasan ba ang jaundice? 

Dahil ang jaundice ay maaaring sanhi ng maraming mga kadahilanan, walang tiyak na diskarte upang maiwasan ito. Gayunpaman, posible na maiwasan ang napapailalim na mga kondisyong medikal.

2: Anong kakulangan ang nagiging sanhi ng dilaw na balat? 

Ang dilaw na balat ay maaaring magresulta mula sa hindi sapat na dami ng malusog na pulang selula ng dugo na sanhi ng kakulangan ng bitamina B12.

3: Nagagamot ba ang jaundice sa mga matatanda? 

Ang jaundice mismo ay karaniwang hindi ginagamot sa mga matatanda. Gayunpaman, tutugunan ng doktor ang pinagbabatayan na dahilan.

4: Ang dilaw na balat ba ay nagpapahiwatig ng pagkabigo sa atay? 

Ang isang dysfunctional na atay ay hindi kayang alisin ang bilirubin, na humahantong sa paninilaw ng balat, na nagiging sanhi ng paninilaw ng balat at mga mata.

5. Maaari bang kumalat ang Jaundice?

Ang jaundice mismo ay hindi nakakahawa. Ito ay sintomas ng isang pinag-uugatang kondisyon, tulad ng sakit sa atay o bara ng bile duct. Gayunpaman, ang ilang mga kondisyon na nagdudulot ng paninilaw ng balat, tulad ng sakit sa atay, ay maaaring kumalat sa pamamagitan ng dugo o mga likido sa katawan.

6. Ano ang dapat kainin ng isang pasyente ng jaundice?

Ang isang pasyente ng jaundice ay dapat tumuon sa isang malusog, balanseng diyeta. Kabilang dito ang mga prutas, gulay, buong butil, at mga lean protein. Iwasan ang mataba o pritong pagkain at limitahan ang pag-inom ng alak. Manatiling hydrated sa pamamagitan ng pag-inom ng maraming tubig.

7. Nagdudulot ba ng pangangati ang jaundice?

Oo, ang jaundice ay maaaring maging sanhi ng pangangati sa ilang mga kaso. Nangyayari ang pangangati kapag ang bilirubin, isang sangkap na responsable para sa jaundice, ay namumuo sa balat. Ito ay maaaring makairita sa mga nerve ending at humantong sa pangangati, lalo na sa mga kamay at paa.

8. Pareho ba ang jaundice at hepatitis?

Hindi, ang jaundice at hepatitis ay hindi pareho. Ang jaundice ay tumutukoy sa paninilaw ng balat at mata dahil sa mataas na antas ng bilirubin sa dugo. Ang hepatitis ay pamamaga ng atay, kadalasang sanhi ng mga virus, labis na pag-inom ng alak, o iba pang mga kadahilanan. Ang hepatitis ay maaaring humantong sa jaundice, ngunit ang mga ito ay magkahiwalay na kondisyon.

9. Ano ang nagiging sanhi ng dilaw na balat?

Ang dilaw na balat, na kilala bilang jaundice, ay sanhi ng mataas na antas ng bilirubin sa dugo. Ang bilirubin ay isang dilaw na pigment na nabuo kapag nasira ang mga pulang selula ng dugo. Maaaring mangyari ang mataas na antas ng bilirubin dahil sa sakit sa atay, obstruction ng bile duct, hemolytic anemia, o iba pang kondisyon.

Sanggunian:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15367-adult-jaundice

CARE Medical Team

44