Ateroskleroz

Ateroskleroz, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen sessiz ama ciddi bir rahatsızlıktır. Tıbbi tartışmalarda sık sık duyarız, peki ateroskleroz tam olarak nedir? Atardamarlarda plak birikmesine ve bu hayati kan damarlarının daralıp sertleşmesine neden olan bir hastalıktır. Bu süreç sağlık üzerinde önemli etkilere sahip olabilir ve potansiyel olarak şunlara yol açabilir: kalp hastalığı, vuruşVe diğer kardiyovasküler problemler.

Bu yazıda, aterosklerozun inceliklerini inceleyecek ve bu duruma neyin sebep olduğunu, aterosklerozun belirti ve semptomlarını ve bazı kişilerde bu hastalığa yakalanma olasılığını artıran risk faktörlerini inceleyeceğiz. 

Ateroskleroz nedir?

Ateroskleroz, atardamarları etkileyen bir rahatsızlıktır. Atardamar duvarlarının içinde plak adı verilen yapışkan bir madde biriktiğinde ortaya çıkar. Bu plak, yağdan oluşur. kolesterol, kalsiyum ve kanda bulunan diğer maddeler. Plak biriktikçe, atardamarların kalınlaşıp sertleşmesine neden olur ve kanın akabileceği alanı daraltır.

Aterosklerozu, çocukluk döneminde başlayıp zamanla kötüleşebilen kademeli bir süreç olarak düşünebilirsiniz. Genellikle "atardamar sertleşmesi" olarak adlandırılır çünkü atardamar duvarlarını daha az esnek hale getirir. Bu daralma, organlara ve dokulara ulaşan oksijen bakımından zengin kan miktarını azaltabilir.

Ateroskleroz, kalp, beyin, kollar, bacaklar ve böbrekler de dahil olmak üzere vücuttaki tüm atardamarları etkileyebilir. Ateroskleroz, etkilenen atardamarlara bağlı olarak farklı sağlık sorunlarına yol açabilir.

Aterosklerozun Nedenleri

Aterosklerozun tam olarak neden kaynaklandığından emin değiliz, ancak ergenlik çağında başlayabilen kademeli bir süreç olduğunu biliyoruz. Bu durum, atardamarın iç tabakasının hasar görmesiyle başlar. Bu hasar, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, sigara kullanımı, diyabet ve obezite gibi çeşitli faktörler nedeniyle kan damarlarını etkileyebilir.

Atardamar duvarı hasar gördüğünde, kan hücreleri ve diğer maddeler hasar bölgesinde birikmeye başlar. Zamanla yağlar, kolesterol ve diğer maddeler atardamar duvarlarında birikerek plak oluşturur. Bu plak, atardamarları daraltarak kan akışını azaltır. Plak bazen yırtılarak kan pıhtısı oluşumuna yol açabilir.

İltihaplanma da aterosklerozda önemli bir rol oynar. Kronik iltihaplanma, vücutta çeşitli maddelerin salınımını tetikleyerek bu rahatsızlığın gelişimine daha fazla katkıda bulunabilir.

Ateroskleroz Belirtileri

Kişiler genellikle aterosklerozun erken evrelerinde belirtilerini fark etmezler. Belirtiler genellikle bir atardamarın ciddi şekilde daralması veya tıkanmasıyla ortaya çıkar ve bu durum yaşam kalitesini etkileyebilir. Aterosklerozun belirti ve semptomları esas olarak vücudun hangi bölümünün etkilendiğine bağlıdır, örneğin:

• Bu durum kalbe kan sağlayan atardamarları etkilerse, bireyler nefes darlığı yaşayabilir, göğüs ağrısı, veya yorgunluk. 
• Ateroskleroz bacakları etkiliyorsa, yürürken ağrıya veya kramplara neden olabilir. 
• Ateroskleroz beyne giden atardamarları etkilediğinde, kişilerde hafıza sorunları yaşanabilir veya vücudun bir tarafında güçsüzlük yaşanabilir. 

Ateroskleroz Risk Faktörleri

Ateroskleroz gelişme olasılığını artıran çeşitli faktörler vardır. Bunlardan bazılarını kontrol edemeyiz; örneğin yaşlanma ve ailede erken yaşta kalp hastalığı veya felç öyküsü. Ancak, yönetebileceğiniz birçok risk faktörü vardır, örneğin: 

• Yüksek kan basıncı
• Diyabet
• Yüksek kan kolesterol seviyeleri
• Egzersiz eksikliği
• Liposuction
• Sigara içmek 
• Romatoid artrit ve sedef hastalığı gibi iltihaplı durumlar  
• Çoğu bireyde plak birikimi çocukluk çağında başlar ve yaş ilerledikçe kötüleşir; erkeklerde 45, kadınlarda ise 55 yaşından sonra risk artar.

Aterosklerozun Komplikasyonları

Ateroskleroz kardiyovasküler sistemi etkiler, ancak komplikasyonları çok geniş kapsamlı olabilir. Atardamarlarda plak biriktiğinde, atardamarlar daralır, vücudun çeşitli bölgelerine kan akışı azalır ve aşağıdaki gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açar:

• Koroner arter hastalığı
• Kalp krizi
• Kalp yetmezliği 
• İnmeler veya geçici iskemik ataklar
• Periferik arter hastalığı
• Anevrizma
• Kronik böbrek hastalığı

Ateroskleroz Tanısı

Aterosklerozu teşhis etmek için çeşitli yöntemler şunlardır:

• Tıbbi Geçmiş: Doktorlar genellikle tıbbi geçmişiniz, aile geçmişiniz ve yaşam tarzı alışkanlıklarınız hakkında sorular sorarlar. 
• Fiziksel Değerlendirme: Doktorlar genellikle kapsamlı bir fiziksel muayene yaparak, kalbi ve atardamarlardaki kan akışını bir stetoskopla dinleyerek başlarlar. Plak varlığını gösterebilecek bir uğultu sesi (üfürüm) duyabilirler. 
• Kan Testleri: Bu testler kolesterol seviyelerini ve kalp fonksiyonlarını kontrol etmeye yardımcı olur. 

Bazen doktorlar ek testler de isteyebilir, örneğin:

• Anjiyografi
• Ayak bileği-brakiyal indeks
• Göğüs röntgeni, BT taramaları ve kalp MR'ları gibi görüntüleme testleri 
• Ekokardiyogram
• Elektrokardiyogramlar
• Stres testleri 
• Karotis arterleri ve abdominal aortun ultrasonları 
• Karotis intima-media kalınlığı (cIMT) ölçümleri gibi daha yeni teknikler

Ateroskleroz Tedavisi

Aterosklerozu tedavi etmek için yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve cerrahi prosedürler gibi çeşitli seçenekler mevcuttur: 

• Tedavinin temelini genellikle yaşam tarzı değişiklikleri oluşturur; sağlıklı bir beslenme planı, düzenli egzersiz ve sigarayı bırakmaya odaklanılır. 
• İlaçlar, risk faktörlerinin yönetilmesinde ve komplikasyonların tedavisinde önemli bir rol oynar. Bunlar arasında kolesterolü düşürmek için statinler, kan basıncı ilaçları ve trombosit agregasyonunu azaltmak için antiplatelet ilaçlar yer alabilir. kan pıhtılarını önlemek. 
• Ağır vakalarda doktorlar, tıkalı atardamarlardaki kan akışını iyileştirmek için anjiyoplasti veya koroner arter baypas ameliyatı gibi işlemler uygulayabilirler.

Doktor Ne Zaman Görülür?

Aterosklerozdan şüpheleniyorsanız bir doktora görünmelisiniz. Ateroskleroz belirtilerinin erken teşhisi ve derhal tedaviye başlanması, bu durumun kötüleşmesini önleyebilir ve yaşamı tehdit eden komplikasyon riskinizi azaltabilir. Birçok kişinin felç veya kalp krizi gibi acil bir durum yaşayana kadar plak birikimi olduğunu bilmediğini unutmamak önemlidir. Atardamarınız %70'ten fazla tıkalıysa ateroskleroz belirtileri fark edebilirsiniz. Ancak kalp krizi ve felçler herhangi bir uyarı belirtisi göstermeden de meydana gelebilir. Doktorlar plak birikimini ciddi bir hal almadan önce tespit edebileceğinden, düzenli kontroller çok önemlidir. Ani uyuşma, güçsüzlük, konuşma güçlüğü veya geçici görme kaybı yaşarsanız, derhal acil tıbbi yardım almalısınız.

Önleme

Aterosklerozu önlemek veya yavaşlatmak için aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç adım atabilirsiniz: 

• Kalp sağlığına uygun bir yaşam tarzı benimsemek, çocukluktan başlayarak yaşam boyu devam etmesi açısından çok önemlidir. Bu, sigara veya elektronik sigara kullanmamak ve meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız proteinlerle zenginleştirilmiş dengeli bir beslenme düzenini içerir.
• Fiziksel olarak aktif olun. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz veya 75 dakika tempolu egzersiz yapmayı hedeflemelisiniz. 
• Yoga veya derin nefes egzersizleri gibi uygulamalarla stresi yönetmek de kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir. 
• Aile geçmişiniz veya yüksek kolesterolünüz nedeniyle risk altındaysanız, doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanmanız çok önemlidir. 
• Kan basıncınızı, kolesterolünüzü ve kan şekeri seviyenizi izlemek için düzenli sağlık kontrolleri yaptırmanız şarttır.

Sonuç

Ateroskleroz, insanların her zaman fark etmeyebileceği şekillerde sağlık üzerinde etkilere sahiptir. Bu, sinsice ortaya çıkan ve genellikle oldukça ileri bir aşamaya gelene kadar hiçbir belirti göstermeyen bir rahatsızlıktır. Bu nedenle, kardiyovasküler sağlığınıza dikkat etmek çok önemlidir. Akıllı yaşam tarzı seçimleri yaparak, sağlık kontrollerinizi aksatmadan ve gerektiğinde tıbbi yardım alarak ateroskleroz ve komplikasyonları riskinizi azaltabilirsiniz. Unutmayın, kalp sağlığınız sizin elinizde ve bugün atacağınız küçük adımlar ileride önemli faydalar sağlayabilir.

SSS

1. Ateroskleroz tedavi edilebilir mi?

Ateroskleroz hastalığının tedavisi yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve bazen cerrahi müdahaleleri içerir. Sağlık ekibiniz, kan pıhtısı olasılığını azaltmak, komplikasyonları önlemek, semptomları hafifletmek ve kan akışını iyileştirmek için size özel bir plan oluşturabilir. Bu, kalp sağlığına uygun bir beslenme düzeni benimsemek, düzenli egzersiz yapmak ve sigarayı bırakmak gibi adımları içerebilir. İlaçlar, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi risk faktörlerinin yönetilmesine yardımcı olabilir. Ağır vakalarda, atardamarları genişletmek veya tıkanıklıkları gidermek için anjiyoplasti veya bypass ameliyatı gibi işlemler gerekebilir.

2. Ateroskleroz kaç yaşında başlar?

Ateroskleroz, klinik belirtileri genellikle orta yaşta ortaya çıksa da, çocukluk çağında erken başlayabilir. Otopsi çalışmaları, 10-14 yaşlarındaki çocukların atardamarlarında yağlı çizgilerin varlığına dair kanıtlar göstermiştir. Bu süreç bebeklik döneminde başlayabilir ve bazı çalışmalarda bir yaşın altındaki aortların %29'unda yağlı çizgiler bulunmuştur. Ancak bu değişiklikler çoğu çocukta önemsizdir ve sağlıklı bir yaşam tarzıyla en aza indirilebilir veya önlenebilir.

3. Ateroskleroz nasıl doğrulanır?

Aterosklerozu çeşitli tanı testleriyle doğrulayabilirsiniz. Bunlar arasında kolesterol ve kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için kan testleri ve anjiyografi, elektrokardiyogram (EKG), stres testleri ve BT taramaları gibi görüntüleme yöntemleri yer alır. Karotis intima-media kalınlığı (cIMT) ölçümleri gibi yeni teknikler, çocuklarda ve genç yetişkinlerde bile erken vasküler değişiklikleri tespit edebilir.

4. Hangi besinler aterosklerozu azaltır?

Antioksidanlar ve omega-3 yağ asitleri açısından zengin besinler tüketerek ateroskleroz riskini azaltabilirsiniz. Balık, özellikle omega-3 açısından zengin olanlar, atardamarlarda plak oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Domates ve soğan, atardamar sağlığını destekleyen bileşikler içerir. Turunçgiller, faydalı olabilecek flavonoidler sağlar. Zencefil ve tarçın gibi baharatlar, keten tohumu, turpgiller, pancar, yulaf, kuruyemiş, yapraklı yeşillikler, bitter çikolata ve zeytinyağı, aterosklerozu önleme potansiyeliyle bağlantılıdır. 

Dr. Chanakya Kishore Kammaripalli

MBBS, MD, DM (Kardiyoloji) (AIIMS), FACC, FSCAI
CARE Tıp Merkezi, Tolichowki, Haydarabad, CARE Hastaneleri, HITEC Şehri, Haydarabad

Randevu almak için arayın:

+ 91 40-68106529

1