cüzam

Yüzyıllardır damgalanma ve yanlış anlamalarla dolu kadim bir hastalık olan cüzzam, yüzyıllardır insanlık tarihinin bir parçası olmuştur. Uzun süredir varlığını sürdürmesine rağmen, bu bulaşıcı hastalık yaygın olarak yanlış anlaşılmakta ve etkilenenlerde korku ve izolasyona neden olmaktadır. Bu kapsamlı blog yazısında, cüzzam hakkında bilgi vermeyi, mitleri ortadan kaldırmayı ve bu tedavi edilebilir hastalığı anlamak ve onunla mücadele etmek için gerekli bilgileri sağlamayı amaçlıyoruz.

Cüzzam Nedir?

Cüzzam, Hansen hastalığı olarak da bilinir, öncelikle cildi, üst solunum yollarını etkileyen kronik bir bulaşıcı hastalıktır. periferik sinirlerve gözler. Birincil etken, vücudun bağışıklık sisteminden kaçma ve yıllar içinde yavaş yavaş ilerleme konusunda olağanüstü bir yeteneğe sahip olan Mycobacterium leprae bakterisidir. Cüzzam, damgalanmasına rağmen çok bulaşıcı değildir ve uygun bir tedavi planıyla yönetilebilir.

Cüzzam Türleri

Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre cüzzamın iki ana türü vardır:

• Az basilli Cüzzam (PB): Bu daha hafif form, vakaların yaklaşık %70'ini oluşturur. Beşten az cilt lezyonu ve nispeten güçlü bir bağışıklık tepkisi ile karakterizedir.
• Multibasiller Cüzzam (MB): Bu daha şiddetli form, çok sayıda cilt lezyonu ve daha zayıf bir bağışıklık tepkisi içerir ve bu da bakterilerin vücutta daha kolay yayılmasına olanak tanır.

Ridley-Jopling sınıflandırması daha detaylı kategorizasyonlar sağlar:

• Tüberküloid Cüzzam (TT): Bu tip, birkaç iyi tanımlanmış düz cilt lezyonu, his kaybı ve güçlü bir bağışıklık tepkisi ile birlikte az sayıda bakteri içerir. Tüberküloid cüzzamda periferik sinir tutulumu yaygındır.
• Sınırda Tüberküloid Cüzzam (BT): Tüberküloid cüzzamla benzer lezyonlar, ancak daha fazla lezyon ve daha az sinir tutulumu vardır. Tüberküloid cüzzam tipine geri dönebilir veya ileri forma ilerleyebilir.
• Orta sınırda cüzzam (BB): Çeşitli derecelerde sinir tutulumu olan çok sayıda mor lezyon. Tüberküloid veya lepromatöz formlara doğru kayabilir ve daha zayıf bir bağışıklık tepkisine sahiptir.
• Sınırda Lepramatöz Cüzzam (BL): Farklı şekil ve boyutlarda çok sayıda cilt lezyonu ve belirgin sinir tutulumu. Daha yüksek bakteri yükü ve daha zayıf bağışıklık tepkisi.
• Lepromatöz Cüzzam (LL): Çok zayıf bağışıklık tepkileriyle birlikte çok sayıda yaygın ve simetrik lezyon. LL ayrıca şekil bozukluğuna, yüksek bakteri yüküne ve ciddi sinir hasarına da neden olabilir.

Cüzzam Belirtileri

Cüzzam bulaşıcı hastalığının belirti ve semptomları, hastalığın türüne ve evresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Dikkat edilmesi gereken bazı yaygın cüzzam belirtileri şunlardır:

• Hissi azalmış veya uyuşuk cilt lezyonları veya yamaları
• Özellikle ellerde ve ayaklarda kas güçsüzlüğü veya felç
• Burun tıkanıklığı veya burun kanaması
• Özellikle yüz, el ve ayaklarda kalınlaşmış veya renk değiştirmiş cilt
• Özellikle dirsek ve dizlerde periferik sinirlerin kalınlaşması
• Kuruluk, göz kırpmada azalma, lagoftalmi (göz kapaklarını tamamen kapatamama) veya görme bozukluğu gibi göz sorunları
• Ateş ve genel hastalık hissi

Cüzzam Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Mycobacterium leprae adlı bakteriyel bir enfeksiyon cüzzam hastalığına neden olur. Hastalık, bulaşıcı formu olan ve tedavi edilmemiş bir kişiyle yakın temas yoluyla yayılır. Bakteriler vücuda solunum yolu veya yaralı deri yoluyla girebilir.

Cüzzam çok bulaşıcı olmasa da, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı faktörler bulaşma riskini artırabilir:

• Yoksulluk ve kötü yaşam koşulları
• Tedavi edilmemiş cüzzam hastası olan birinin yakınında yaşamak
• Yetersiz beslenme ve zayıflamış bağışıklık sistemleri
• Genetik eğilim
• Cüzzam her yaştan insanı etkileyebilir, ancak çocuklar yetişkinlere göre hastalığa daha yatkındır.

Cüzzam Tanısı

Cüzzamın teşhisi, yavaş ilerlemesi ve çeşitli semptomları nedeniyle zor olabilir. Doktorlar genellikle aşağıdakiler de dahil olmak üzere birden fazla tanı yönteminin birleşimine güvenirler:

• Fizik Muayene: Karakteristik deri lezyonları, his kaybı ve sinir tutulumu olup olmadığının kontrolü.
• Deri Yayma Testi: Cüzzam bakterilerinin varlığını tespit etmek için deri veya burun salgılarından alınan bir örneğin mikroskop altında incelenmesi.
• Biyopsi: Doktorlar tanıyı doğrulamak için laboratuvar analizi için küçük bir doku örneği alırlar.

Cüzzam Tedavisi

Cüzzam tedavi edilebilir bir hastalıktır ve uzun vadeli komplikasyonları ve sakatlıkları önlemek için erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Cüzzam hastalığının tedavisi aşağıdakilerin bir kombinasyonunu içerir: antibiyotikler.

Cüzzam ilaç tedavisinin süresi, cüzzam türüne ve enfeksiyonun şiddetine bağlı olarak değişir. Az basilli cüzzam genellikle 6 ila 12 ay tedavi edilirken, çok basilli cüzzam 24 aya kadar sürebilir.

Antibiyotiklere ek olarak, aşağıdaki gibi diğer destekleyici tedavilere de ihtiyaç duyulabilir:

• Fizik Tedavi: Hareket kabiliyetini artırmak ve ileride oluşabilecek sakatlıkları önlemek.
• Rekonstrüktif Cerrahi: Etkilenen bölgelerdeki deformiteleri düzeltmek veya fonksiyonu geri kazandırmak.
• Danışmanlık ve Destek: Hastalığın psikolojik ve sosyal etkilerini ele almak.

Cüzzam Komplikasyonları

Cüzzam tedavi edilmezse çeşitli komplikasyonlara yol açabilir, bunlar arasında şunlar yer alır:

• Sinir Hasarı: Uzun süreli sinir hasarı uyuşukluğa, kas güçsüzlüğüne ve felce yol açarak kalıcı sakatlıklara neden olabilir.
• Deformiteler: Tedavi edilmeyen cüzzam, sinir hasarı ve doku yıkımı nedeniyle ellerde, ayaklarda ve yüz hatlarında deformitelere neden olabilir.
• Göz Sorunları: Gözü besleyen sinirlerin hasar görmesi görme bozukluğuna veya körlüğe neden olabilir.
• Toplumsal Damgalama ve Ayrımcılık: Cüzzam, tarihsel olarak, etkilenenlere karşı izolasyon ve ayrımcılığa yol açabilen önemli bir toplumsal damgalama ile ilişkilendirilmiştir.

Cüzzam Önleme

Cüzzamın yayılmasını önlemek, hastalığın kontrolünde hayati önem taşır. İşte bazı temel önleme tedbirleri:

• Erken Tanı ve Tedavi: Cüzzam vakalarının erken tanısı ve uygun tedavisi, daha fazla bulaşmanın önlenmesine yardımcı olabilir.
• Temas Takibi ve Tarama: Cüzzam hastalarının yakın temaslılarının belirlenmesi ve taranması, yeni vakaların erken tespit edilmesine ve tedavi edilmesine yardımcı olabilir.
• İyileştirilmiş Yaşam Koşulları: Aşırı kalabalık, kötü hijyen koşulları ve yetersiz beslenme gibi faktörlerin ele alınması, bulaşma riskini azaltabilir.
• Farkındalık ve Eğitim: Cüzzam, belirtileri ve erken tedavinin önemi hakkında farkındalığı artırmak, cüzzamla ilişkili damgayı azaltmaya ve insanları tıbbi yardım almaya teşvik etmeye yardımcı olabilir.

Doktor Ne Zaman Görülür?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşarsanız derhal tıbbi müdahaleye başvurmanız önemlidir:

• Uyuşuk veya hissiz, kalıcı cilt lezyonları veya yamaları
• Ellerde uyuşma veya karıncalanma, ayaklar veya uzuvlar
• Kas zayıflığı veya felç
• Kuruluk, kızarıklık veya görme bozukluğu gibi göz sorunları
• Burun tıkanıklığı veya burun kanaması
• Genişlemiş veya kalınlaşmış sinirler

Sonuç

Cüzzam tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalıktır, ancak dünyanın birçok yerinde büyük bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Farkındalığı artırarak, erken teşhis ve tedaviyi teşvik ederek ve hastalıkla ilişkili toplumsal damgalanmayı ortadan kaldırarak, cüzzam hastalığını ortadan kaldırmaya ve etkilenenlerin yaşamlarını iyileştirmeye yönelik çalışmalar yürütebiliriz.

SSS

1. Cüzzam hala var mı?

Evet, cüzzam dünyanın birçok yerinde, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde hâlâ mevcuttur. Ancak, etkili tedavi programları ve iyileştirilmiş yaşam koşulları sayesinde cüzzamın küresel yaygınlığı önemli ölçüde azalmıştır.

2. Cüzzam ne kadar bulaşıcıdır?

Cüzzamın bulaşma oranı düşüktür ve bulaşıcılığı çok yüksek değildir. Bulaşma, kişilerin tedavi edilmemiş hastalarla uzun süre yakın temasta bulunmasıyla gerçekleşir. Uygun tedavi ile bulaşma riski önemli ölçüde azalır.

3. Cüzzam tedavisinden iyileşmek ne kadar sürer?

Cüzzam tedavisinin süresi hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir. Az basilli cüzzam genellikle 6 ila 12 ay tedavi edilirken, çok basilli cüzzam 24 aya kadar tedavi gerektirebilir. Sinir hasarının ve sakatlığın derecesine bağlı olarak iyileşme ve rehabilitasyon daha uzun sürebilir.

4. Cüzzam nasıl yayılır?

Cüzzam, enfekte bir kişiden solunum damlacıkları veya tedavi edilmemiş vakalarla uzun süreli yakın temas yoluyla bulaşır. Ancak, hastalığın kesin bulaşma yolu tam olarak anlaşılamamıştır. Aşırı kalabalık, kötü yaşam koşulları ve yetersiz beslenme gibi faktörler bulaşma riskini artırabilir.

CARE Tıbbi Ekibi

14