I-glaucoma
I-glaucoma, isela elithule lokubona, liyiqembu le izifo zamehlo futhi iyimbangela ehamba phambili yobumpumputhe obungenakulungiseka emhlabeni wonke. Ukwenyuka kwengcindezi ye-intraocular kunomthelela ekulimaleni kwenzwa ye-optic, kube nomthelela ekuboneni kwe-peripheral ekuqaleni futhi kuqhubekele ekulahlekelweni kombono omaphakathi uma kushiywe kungalashwa. Lesi simo sivame ukuduma ngokuthi "isela elichwensayo lokubona" ngoba sithuthuka kancane kancane ngaphandle kwesaziso noma izimpawu eziphawulekayo ekuqaleni kwaso. Kodwa-ke, ngokuxilongwa kusenesikhathi kanye nokwelashwa okufanele, ungakwazi ukulawula futhi ubambezele noma umise ukuqhubeka kwe-glaucoma, ulondoloze umbono wakho oyigugu.
Iyini i-Glaucoma?
I-glaucoma iyinkimbinkimbi isimo samehlo ebonakala ngokukhuphuka kwengcindezi ngaphakathi kweso. Lokhu kucindezela ngaphakathi kweso kwaziwa ngokuthi yi-intraocular pressure (IOP). Lokhu kukhuphuka kwe-IOP kungalimaza i-optic nerve, inzwa eyinhloko enomthwalo wemfanelo wokudlulisa ukwaziswa okubonakalayo kusuka esweni kuya ebuchosheni. Uma ingelashwa, i-glaucoma ingabangela ukulahleka kombono okuqhubekayo nokungalungiseki, ekugcineni kubangele ubumpumputhe. Lokhu kugcizelela ukubaluleka kokutholwa nokwelashwa kusenesikhathi.
Iso ngokuqhubekayo likhiqiza uketshezi olucacile olubizwa ngokuthi i-aqueous humour, olunondla futhi lugcine ukuma kwalo ngendlela efanele. Lolu ketshezi lugeleza ohlelweni lwe-trabecular meshwork drainage esweni elinempilo, okuvumela ukucindezela kwe-intraocular okulinganiselayo. Kodwa-ke, kubantu abane-glaucoma, lesi simiso sokudonsa amanzi siba sengozini, okuholela ekwakhekeni koketshezi kanye nomfutho okhulayo ngaphakathi kweso.

Izimpawu ze-Glaucoma
Ezigabeni zokuqala ze-glaucoma, ngokuvamile azikho izimpawu ezicacile, okwenza kube inselele ukuyibona ngaphandle kokuhlolwa kwamehlo okuvamile. Njengoba isimo siqhubeka, izimpawu zingase zihlanganise:
- Ukulahlekelwa kancane kancane kombono we-peripheral (uhlangothi).
- Umbono womhubhe (inkambu yombono ewumngcingo)
- Ububomvu beso noma ubuhlungu
- Amasongo noma amasongo anombala wothingo ezizungeze izibani I-nausea noma ukuhlanza (ezimweni ze-acute angle-closure glaucoma)
Ibangelwa Yini I-Glaucoma?
I-glaucoma ibangelwa ukungalingani phakathi kokuhlanganiswa kanye nokuphuma kwamanzi amahlaya, okuholela ekwenyukeni kwengcindezi ye-intraocular (IOP). Ngokuhamba kwesikhathi, le-IOP eyengeziwe ingalimaza i-optic nerve, okuholela ekulahlekelweni kombono.
Kunezici eziningana ezingaba nomthelela ku-glaucoma, okuhlanganisa:
- Ubudala: Amathuba okuba ne-glaucoma ayanda njengoba abantu bekhula.
- Umlando womndeni: Abantu abanomlando womndeni we-glaucoma banomkhuba ophezulu wokuthuthukisa lesi simo.
- Izimo zezokwelapha: Izifo ezithile zezokwelapha, njengesifo sikashukela, umfutho wegazi ophakeme, nokulimala kwamehlo, kungandisa amathuba okuba ne-glaucoma.
- Ubuzwe: Abantu bomdabu wase-Afrika, iSpanishi, noma i-Asia banethuba eliphezulu lokuthuthukisa izinhlobo ezithile ze-glaucoma.
- Imithi ye-Corticosteroid: Ukusetshenziswa isikhathi eside kwe-corticosteroids, ngomlomo noma ngamaconsi esweni, kungandisa ingozi ye-glaucoma.
izinhlobo
Kunezinhlobo eziningana ze-glaucoma, ngayinye enezici ezihlukile nezimbangela eziyisisekelo. Izinhlobo ezimbili eziyinhloko yilezi:
- I-Open-angle glaucoma: Lolu uhlobo oluvame kakhulu lwe-glaucoma, olubalelwa cishe ku-90% wamacala. Ku-glaucoma ye-engeli evulekile, i-drainage angle (trabecular meshwork) ihlala ivulekile, kodwa ukugeleza kwamanzi kuyaphazamiseka, okuholela ekwakhekeni kancane kancane kokucindezela ngaphakathi kweso.
- I-Angle-closure glaucoma: Lolu hlobo lwe-glaucoma luqala lapho kuvimbekile ku-engeli yokudonsa amanzi phakathi kwe-iris ne-cornea, okuvimbela ukuphuma kwamahlaya ane-aqueous. Lokhu kuvinjelwa kungaholela ekwenyukeni okungazelelwe futhi okubi kakhulu komfutho we-intraocular, okuholela e-acute angle-closure glaucoma, okuyisimo esiphuthumayo sezokwelapha.
Ezinye izinhlobo ezingavamile ze-glaucoma zihlanganisa:
- I-Congenital glaucoma- ekhona ngesikhathi sokuzalwa
- I-glaucoma yesibili - ivela kwezinye izimo zamehlo noma imithi
- Ukulimala kwenzwa evamile ye-glaucoma-optic naphezu kwengcindezi evamile ye-intraocular
I-Glaucoma Diagnosis
Ukutholwa kusenesikhathi kanye nokuxilongwa kwe-glaucoma kuyizinyathelo ezibalulekile zokulondoloza ukubona nokuvimbela ukulimala okwengeziwe kumthambo wamehlo. Ukuhlolwa kwamehlo okuphelele, okubandakanya ukuhlolwa okulandelayo, kusetshenziselwa ukuxilonga i-glaucoma:
- Ukuhlolwa kwenkambu ebonakalayo: Lokhu kuhlola kuhlola ukubona kwendawo ngokukala ikhono lesiguli lokuthola ukukhanya ezindaweni ezihlukene zenkundla yaso yokubona.
- I-Tonometry: Lokhu kuhlola kusebenzisa amathuluzi akhethekile ukukala ingcindezi ye-intraocular (IOP) yeso.
- Ukuhlolwa kwemizwa ye-Optic: An ophthalmologist noma optometrist izohlola i-optic nerve ukuze ibone izimpawu zokuncipha noma zokulimala, ezingabonisa i-glaucoma.
- I-Gonioscopy: Le nqubo ihilela ukusebenzisa ilensi ekhethekile ukuhlola i-engeli yokukhipha amanzi yeso, kusize ukunquma uhlobo lwe-glaucoma olukhona.
- Ukuhlolwa kwesithombe: Amasu okucabanga athuthukile anganikeza izithombe ezinemininingwane yongqimba lwe-retinal nerve fiber kanye ne-optic nerve. Lokhu kuhlola kufaka phakathi i-optical coherence tomography (OCT) kanye ne-laser ophthalmoscopy yokuskena, esiza ekuxilongeni nasekuqapheni i-glaucoma.
Ukuhlonzwa kusenesikhathi nokuhlolwa kokulandelela kubalulekile ekulawuleni i-glaucoma nokuvimbela ukulahlekelwa ukubona.
Ukwelashwa Kwe-glaucoma
Nakuba i-glaucoma ingelapheki, kunezindlela ezihlukahlukene zokwelapha ezitholakalayo ukuze kulawuleke lesi simo futhi kubambezele noma kuvinjwe ukulahleka kombono okwengeziwe. Inhloso eyinhloko yokwelashwa ukwehlisa ingcindezi ye-intraocular (IOP) ibe sezingeni eliphephile, ngaleyo ndlela kuncishiswe ithuba lokulimala kwenzwa ye-optic.
Izinketho zokwelapha i-glaucoma ziyi:
- Amaconsi esweni: Amaconsi esweni anikezwe udokotela awumugqa wokuqala wokwelapha i-glaucoma. Le mithi inciphisa ukucutshungulwa kwamahlaya ane-aqueous noma ikhuphule ukuphuma kwayo esweni, inciphise ngempumelelo ingcindezi ye-intraocular.
- Imithi yomlomo: Kwezinye izimo, izazi zamehlo zingase zinikeze imithi yomlomo ukuze igcwalise amaconsi esweni noma njengenye indlela yokwelapha.
- Ukwelashwa nge-laser: Izinqubo ze-laser, ezifana ne-selective laser trabeculoplasty (SLT) noma i-argon laser trabeculoplasty (ALT), zingathuthukisa ukugeleza kwamanzi kanye ne-IOP ephansi.
- Ukuhlinzwa Kwe-Glaucoma: Ezimeni lapho imithi nokwelashwa nge-laser kungasebenzi noma kungabekezeleleki kahle, ophthalmologists angase ancome ukuhlinzwa kwe-glaucoma. Lezi zinqubo, ezifana ne-trabeculectomy noma i-glaucoma drainage device, zakha enye indlela yokukhipha uketshezi esweni, ukunciphisa ukucindezela kwe-intraocular.
Ngesikhathi sokubona udokotela
Uma uhlangabezana nanoma yiziphi izimpawu ezilandelayo, kubalulekile ukufuna usizo lwezokwelapha ku-ophthalmologist noma uchwepheshe wokunakekelwa kwamehlo:
- Ukulahlekelwa umbono okungazelelwe noma ukungaboni kahle
- Ubuhlungu obukhulu beso noma ububomvu
- Amasongo noma amasongo anombala wothingo ezizungeze izibani
- Isicanucanu noma ukuhlanza (ezimeni ze-acute angle-losure glaucoma)
Ukwengeza, odokotela batusa ukuba kube nokuhlolwa okugcwele kwamehlo njalo, ikakhulukazi uma unezici eziyingozi ze-glaucoma, njenge:
- Ubudala (ngaphezulu kweminyaka engama-60)
- Umlando womndeni we-glaucoma
- Izimo ezithile zezempilo (isb., isifo sikashukela, umfutho wegazi ophakeme)
- Ukulimala kwamehlo kwangaphambilini noma ukuhlinzwa
- Ukusetshenziswa kwezidakamizwa ze-corticosteroid
Izingozi Zezingozi
Nakuba i-glaucoma ingathinta noma ubani, izici ezithile zingandisa ingozi yomuntu yokuba nalesi simo. Ezinye zezinto eziyinhloko ezibeka engcupheni ye-glaucoma yizi:
- Ubudala: Ingozi yokuba ne-glaucoma ikhula kakhulu ngokukhula, ikakhulukazi ngemva kweminyaka yobudala engama-60.
- Umlando womndeni: Abantu abanomlando womndeni we-glaucoma banethuba eliphezulu lokuthuthukisa lesi simo, njengoba izici zofuzo zidlala indima.
- Ubuhlanga: Amaqembu athile ezinhlanga, njengamaHispanics, ama-Afrika aseMelika, nama-Asia, anokwanda okuphezulu kwe-glaucoma uma kuqhathaniswa nabanye abantu.
- Izimo zezempilo: Izimo ezithile zezokwelapha, njengesifo sikashukela, nomfutho wegazi ophezulu, kanye nezifo zenhliziyo, zingandisa ithuba lokuthuthukisa i-glaucoma.
- Ukulimala kwamehlo noma ukuhlinzwa: Ukulimala kwamehlo kwangaphambilini noma ukuhlinzwa, ikakhulukazi lokho okuhilela isimiso sokudonsa amanzi samehlo, kungandisa amathuba okuba ne-glaucoma.
- Ukusetshenziswa isikhathi eside kwe-corticosteroids: Ukusetshenziswa isikhathi eside kwemithi ye-corticosteroid, ngomlomo noma ngamaconsi esweni, kungaba nomthelela ekwakhekeni kwe-glaucoma.
- Ama-corneas amancane: Abantu abanama-cornea amancane (ingxenye engaphambili ecacile yeso) bangase babe sengozini enkulu yokuthuthukisa i-glaucoma.
- I-myopia ephezulu (ukubona eduze): Abantu abane-myopia enzima (ukubona eduze) banengozi eyengeziwe yokuba ne-glaucoma.
Prevention
Okulandelayo ezinye izinyathelo abantu abangazithatha ukuze banciphise ubungozi babo futhi bagcine umbono onempilo:
- Ukuhlolwa kwamehlo okuvamile: Ukuhlela ukuhlolwa okuphelele kwamehlo okuvamile nodokotela wamehlo noma udokotela wamehlo kubalulekile ekutholakaleni kusenesikhathi nokuqapha i-glaucoma. Ukuxilongwa kusenesikhathi kungavimbela noma kubambezele ukuqhubeka kokulahleka kombono.
- Lawula izimo zezokwelapha ezicashile: Ukulawula izimo zesistimu ezicashile, njengomfutho wegazi ophakeme nesifo sikashukela, kunganciphisa ingozi yokuba ne-glaucoma.
- Ukuzivocavoca kanye nendlela yokuphila enempilo: Ukuzivocavoca okuvamile kanye nokudla okunempilo, okunomsoco okucebile ngama-antioxidants, amavithamini, nezakhi ezibalulekile kungasekela impilo yonke yamehlo futhi kunciphisa ingozi ye-glaucoma.
- Gqoka ama-eyewear avikelayo: Ukuvikela amehlo akho ekulimaleni okungaba khona ngokugqoka ama-eyewear afanelekile phakathi nemidlalo, umsebenzi, noma eminye imisebenzi. ingasiza ekuvimbeleni ukuhlukumezeka kwamehlo, okuyisici esiyingozi se-glaucoma.
- Gwema ukuphuza ngokweqile nokubhema: Le mikhuba iye yahlotshaniswa nokwanda kwamathuba okuba ne-glaucoma nezinye izifo zamehlo.
- Lawula ukucindezela kwamehlo: Uma ukhuphule i-IOP, ukulandela izincomo zochwepheshe bakho bokunakekelwa kwamehlo zokulawula ukucindezela kwamehlo ngemithi, ukushintsha indlela yokuphila, noma ezinye izindlela zokwelapha kungasiza ekuvimbeleni noma kubambezele ukukhula kwe-glaucoma.
Isiphetho
I-glaucoma yisifo seso esiqhubekayo esibonakala ngokulimala kwenzwa ye-optic, ngokuvamile okubangelwa ukwanda komfutho we-intraocular. Uma ingelashwa, ingaholela ekulahlekelweni kokubona okungenakulungiseka kanye nobumpumputhe. Ngakho-ke, ukutholwa kusenesikhathi nokuphathwa ngendlela efanele kubalulekile ukuze kulondolozwe ukubona. Ukuhlolwa kwamehlo okuvamile, ikakhulukazi kubantu abasengozini, kubalulekile ukuze kutholwe i-glaucoma isesigabeni sayo sokuqala. Izindlela zokwelashwa ezihlukahlukene, okuhlanganisa amaconsi esweni, i-laser, nokungenelela kokuhlinzwa, kungaphatha ngempumelelo isimo futhi kubambezele ukuqhubeka kwaso.
FAQ sika
1. Ivame kangakanani i-glaucoma?
I-glaucoma yisifo samehlo esidlangile esithinta izigidi zabantu emhlabeni jikelele. I-World Health Organization (WHO) ihlonza i-glaucoma njengesizathu sesibili esihamba phambili sokungaboni emhlabeni jikelele. Balinganiselwa ezigidini ezingama-80 abantu emhlabeni wonke abaphila nalesi sifo, kanti cishe abayizigidi eziyi-11 babhekene nobumpumputhe obuphakathi kwamazwe amabili.
umphumela.
2. Ingabe i-glaucoma ingelapheka?
Ngeshwa, i-glaucoma ayikwazi ukwelapheka; Ukwelashwa kuyiphatha ngempumelelo. Ukufuna ukungenelela kwezokwelapha okufika ngesikhathi kuqinisekisa ukuxilongwa okunembile kanye nokuqalwa kokuphatha okufanele, kusize ukulawula isimo nokugcina umbono.
3. Yiziphi izimpawu zokuqala zokukhula kwe-glaucoma?
Ezigabeni zokuqala ze-glaucoma, ngokuvamile azikho izimpawu eziphawulekayo, okwenza kube inselele ukuyibona ngaphandle kokuhlolwa kwamehlo okuvamile. Kodwa-ke, njengoba lesi simo siqhubeka, ezinye zezimpawu zokuqala ezingase zibe ne-glaucoma zihlanganisa:
- Ukulahlekelwa kancane kancane kombono we-peripheral (uhlangothi).
- Inkambu yombono ewumngcingo (Tunnel vision)
- Ububomvu beso noma ubuhlungu
- Amasongo noma amasongo anombala wothingo ezizungeze izibani
CARE Medical Team