Umdlavuza weThroat

Umdlavuza womphimbo yigama eliyisambulela seqembu lomdlavuza ongakheka kunoma iyiphi ingxenye yomphimbo noma izingxenye eziningi zomphimbo. Umdlavuza womphimbo yisimo esibucayi esingase sibangele izimpawu ezifana nomphimbo obuhlungu ongapheli kanye nobunzima bokugwinya. Ukutholwa kusenesikhathi ngokuhlolwa okuvamile kubalulekile ukuze kube nemiphumela engcono.

Umdlavuza womphimbo yisimo lapho amangqamuzana anomdlavuza akha noma yikuphi emphinjeni. Abantu abaningi abanomdlavuza womphimbo ngokuvamile bayakhula umdlavuza ebhokisini labo lezwi (umphimbo), noma engxenyeni ephakathi yomphimbo (oropharynx). Njenganoma yimuphi omunye umdlavuza, umdlavuza womphimbo udinga ukwelashwa ngokushesha ukuze uphathwe ngesikhathi ukuze uwunqande ungasakazeki. Izinketho zokwelapha zingabandakanya ukuhlinzwa, imisebe, kanye nokwelashwa ngamakhemikhali, kuye ngesiteji nohlobo lomdlavuza. Ukutholwa kusenesikhathi ngokuhlolwa okuvamile kubalulekile ukuze kube nemiphumela engcono.

Izinhlobo Zomdlavuza Womphimbo

Kunezinhlobo ezi-4 zomdlavuza womphimbo: 

• I-Squamous Cell Carcinoma:
• Uhlobo oluvamile lomdlavuza womphimbo.
• Kuthinta amaseli ayisicaba azungeze umphimbo.
• Ngokuvamile kuhlotshaniswa nokusetshenziswa kukagwayi notshwala.
• I-Adenocarcinoma:
  • Ivela kumaseli wezindlala zomphimbo.
  • Akuvamile kune-squamous cell carcinoma.
  • Kungenzeka ku-esophagus noma kwezinye izingxenye zomphimbo.
• I-Lymphoma:
  • Umdlavuza we-lymphatic system.
  • Kungathinta umphimbo.
  • Kuhlanganisa i-Hodgkin lymphoma kanye ne-non-Hodgkin lymphoma.
• I-Sarcoma:
  • Uhlobo olungavamile, lukhula ezicutshini ezixhumene zomphimbo.
  • Kuvela emisipha, amafutha, imithambo yegazi, noma ezinye izicubu ezisekelayo.
• I-melanoma:
  • Uhlobo olungavamile lomdlavuza womphimbo.
  • Iphuma kumaseli akhiqiza umbala.
  • Ingenzeka emphinjeni, nakuba ingavamile uma iqhathaniswa ne-melanoma yesikhumba.

Izimpawu Zomdlavuza Womphimbo

Umdlavuza womphimbo ungabonisa izimpawu ezihlukahlukene. Ezinye izimpawu zalesi simo, zihlanganisa: 

• Izimpawu zomdlavuza womphimbo wesigaba sokuqala:
  • Umphimbo obuhlungu oqhubekayo
  • Ubunzima obuncane bokugwinya
  • Ukuhogela okuvamile
• Izimpawu zomdlavuza womphimbo wesigaba sesibili:
  • Ukwanda komphimbo obuhlungu
  • Ubunzima obubonakalayo bokugwinya
  • Ukuhogela okuqhubekayo noma izinguquko zezwi
• Izimpawu zomdlavuza womphimbo wesigaba sesithathu:
  • Umphimbo obuhlungu kakhulu
  • Ubunzima obukhulu bokugwinya
  • Ukuhogela okuphinyisiwe noma izinguquko zezwi
  • Ukulahlekelwa kwesisindo esingachaziwe
• Izimpawu Zomdlavuza Wesigaba Sokugcina:
  • Izimpawu ezithuthukile nezisabalele
  • Ubuhlungu obungapheli nobuhlungu
  • Ukuphefumula kanzima
  • Ukuvuvukala noma izigaxa entanyeni
  • Sabalalisa ezithweni ezikude (i-metastasis)
  • Ukwehla kwesisindo esikhulu
  • Ukuwohloka kwempilo sekukonke

Izimbangela Zomdlavuza Womphimbo

Umdlavuza womphimbo ungabangelwa izici ezihlukahlukene, okuhlanganisa izici zokuphila, ukudla njll. Nazi ezinye izimbangela ezivamile zomdlavuza womphimbo: 

• Ukusebenzisa Ugwayi: Ukubhema noma ukuhlafuna ugwayi kuveza umphimbo kumakhemikhali ayingozi, kuyanda ingozi yomdlavuza.
• Ukusetshenziswa Utshwala: Ukuphuza kakhulu futhi isikhathi eside kungacasula futhi kulimaze amangqamuzana omphimbo, kube nomthelela emdlavuzeni.
• Ukutheleleka nge-HPV: Ukutheleleka kwe-Human papillomavirus (HPV), okuvame ukudluliswa ngokwenza ucansi ngomlomo, kuyisici esiyingozi esaziwayo somdlavuza womphimbo.
• Iminyaka yobudala kanye nobulili: Ukuguga nokuba wesilisa kuhlotshaniswa namathuba aphezulu okuba nomdlavuza womphimbo.
• Ukudla Okunomsoco: Ukuntula okuthile izakhi futhi ukudla okungenamsoco kungase kube nomthelela ekwandeni kwengozi yomdlavuza womphimbo.
• Izici Zemvelo: Ukuchayeka ku-asbestos, amakhemikhali athile, kanye nekhwalithi yomoya ephansi kungaba neqhaza ekuthuthukiseni umdlavuza womphimbo.

I-Staging Throat Cancer

Nazi izigaba ezahlukene zomdlavuza: 

• Isigaba 0: (Carcinoma in situ): Kulesi sigaba sokuqala, umdlavuza uhlala phezu kongqimba lwamaseli futhi awuzange uhlasele izicubu ezijulile.
• Isigaba I: Umdlavuza utholakala endaweni, unqunyelwe endaweni encane ngaphandle kokusabalala okukhulu.
• Isigaba II: Umdlavuza mkhulu futhi ungase ubandakanye izicubu eziseduze, kodwa awukasakazeki kuma-lymph nodes noma kwezinye izitho.
• Isigaba III: Umdlavuza usuthuthukile, usakazekela ezicutshini eziseduze noma ama-lymph nodes.
• Isiteji IVA: Umdlavuza usuthuthukile, okungenzeka ungene ezinhlakeni eziseduze noma izitho.
• Isiteji IVB: Umdlavuza ususabalele ezithweni ezikude, njenge amaphaphu.
• Isigaba IVC: Lesi yisigaba esithuthukile lapho umdlavuza ususakazeke kakhulu, uthinta izitho eziningi noma ama-lymph nodes akude. Lesi sigaba sibonisa isimo esisabalele futhi esibucayi.

Ukuxilongwa Komdlavuza Womphimbo

• I-Biopsy: Isampula yethishu encane ithathwa endaweni engajwayelekile emphinjeni ukuze ihlolwe ngaphansi kwesibonakhulu ukuze kutholwe ukuthi amangqamuzana omdlavuza akhona yini.
• Ukuhlolwa kwesithombe: Ama-X-ray, ama-CT scan, nama-MRI anikeza izithombe ezinemininingwane yomphimbo, esiza odokotela bahlole ubukhulu nendawo yamathumba.
• I-Endoscopy: Ishubhu elincanyana, eliguquguqukayo elinokukhanya kanye nekhamera (i-endoscope) lifakwa emphinjeni ukuze lihlole ngokubonakalayo izicubu futhi libone okungavamile.
• I-Barium swallow: Ama-X-ray athathwa ngemva kokugwinya isixazululo se-barium, esiza ukuchaza ukuma komphimbo nokunye okungavamile.
• I-PET scan: I-positron emission tomography scan isiza ukukhomba izindawo ezinomsebenzi okhuphukile we-metabolic, kusiza ekutholeni umdlavuza kanye nesiteji.
• Fine needle aspiration (FNA): Inaliti encane isetshenziselwa ukukhipha isampula yethishu encane emphinjeni ukuze ihlolwe, ikakhulukazi ukuthola umdlavuza kuma-lymph nodes.

Lezi zindlela zokuxilonga zisiza ama-oncologists ekuboneni ngokunembile nasekuqondeni izinga lomdlavuza womphimbo.

Ukwelapha Umdlavuza Womphimbo

• Ukuhlinzwa:
  • Ukususwa kwesimila esinomdlavuza noma ingxenye ethintekile yomphimbo.
  • Kungase kuhlanganise ukususwa kwama-lymph nodes aseduze ukuze kuvinjelwe ukusabalala komdlavuza.
• Ukwelashwa Kwemisebe:
  • Imisebe yamandla aphezulu eqondise futhi ibhubhise amangqamuzana omdlavuza.
  • Isetshenziswa iyodwa noma ihlanganiswe nokuhlinzwa noma i-chemotherapy.
• I-Chemotherapy:
  • Izidakamizwa zokubulala amangqamuzana omdlavuza noma ukumisa ukukhula kwawo.
  • Ilawulwa ngomlomo noma ngomjovo we-intravenous.
• Ukwelapha Okuhlosiwe:
  • Imithi ethile eqondise ekubeni sengozini kwamaseli omdlavuza.
  • Inciphisa ukulimala kwamaseli ajwayelekile.
• I-Immunotherapy:
  • Iqinisa amasosha omzimba ukulwa namaseli omdlavuza.
  • Ingasetshenziswa yodwa noma nezinye izindlela zokwelapha.
• Ukuvuselelwa:
  • Ukunakekelwa okusekelayo ukuphatha imiphumela emibi kanye nokwenza ngcono izinga lempilo.
  • Kufaka phakathi ukwelapha ngenkulumo, ukwesekwa kokudla okunomsoco, njll., ngokusekelwe kuzimfuneko zecala. 

Yiziphi Izingozi Zomdlavuza Womphimbo?

Ingozi yomdlavuza womphimbo ithonywa izici eziningana, ezihlanganisa:

• Ukubhema nokusebenzisa ugwayi.
• Ukuphuza utshwala ngokweqile.
• Ukutheleleka kwe-Human Papillomavirus (HPV).
• Iminyaka engaphezu kwama-55.
• Ubulili (abesilisa basengozini enkulu).
• Ukudla okungenamsoco.
• Isifo se-Gastroesophageal Reflux (GERD).
• Ukuchayeka emsebenzini kumakhemikhali athile.
• Umlando womndeni womdlavuza womphimbo.
• Ukucasuka okungapheli okuvela ezintweni ezifana ne-asbestos noma uthuli lwamalahle.

Indlela Yokuvimbela Umdlavuza Womphimbo?

Ukuze unciphise ingozi yomdlavuza womphimbo, cabangela lezi zinyathelo ezilandelayo:

• Yidla ukudla okulinganiselayo: Yidla izithelo, imifino, nokusanhlamvu ukuze ukhuthaze impilo yonke.
• Yeka ukubhema: Gwema imikhiqizo kagwayi ukuze unciphise amathuba okuba nomdlavuza ohlukahlukene, kuhlanganise nomdlavuza womphimbo.
• Nciphisa ukuphuza utshwala: Ukulinganisela ekuphuzeni utshwala kungehlisa ingozi yomdlavuza womphimbo.
• Vikela ku-HPV: Xoxa ngezinketho zokugoma nomhlinzeki wezempilo ukuze uvimbele umdlavuza womphimbo ohlobene ne-HPV.
• Ukuhlolwa okuvamile: Izivivinyo zezokwelapha ezivamile zisiza ekutholeni nasekuxazululeni izinkinga zempilo ezingaba khona, okuhlanganisa nomdlavuza womphimbo.

Ungambona Nini Udokotela Womdlavuza Womphimbo?

Kufanele uthintane nodokotela ngokushesha uma uhlangabezana nalezi zimpawu ezinikezwe ngezansi: 

• Ubuhlungu bomphimbo obuqhubekayo noma ukungaphatheki kahle okuthatha isikhathi esingaphezu kwamasonto amabili.
• Ubunzima bokugwinya noma ukuhosha okungapheli.
• Ukwehla kwesisindo okungachazeki.
• Ukukhwehlela okungapheli noma izinguquko zezwi eziqhubekayo.
• Ukuvuvukala noma izigaxa entanyeni.
• Ubuhlungu bezindlebe obungapheli.

Isiphetho

Ukuqaphela izimpawu, ukuqonda izinhlobo, kanye nokufuna usizo lwezokwelapha ngesikhathi kubalulekile ekulawuleni umdlavuza womphimbo. Ngokwamukela indlela yokuphila enempilo nokuhlala uqaphile, abantu ngabanye bangathatha izinyathelo zokunqanda futhi babhekane nalesi simo esibucayi ngempumelelo.

Imibuzo Evame Ukubuzwa

1. Ingabe umdlavuza emphinjeni uyelapheka?

Izimpendulo: Ukwelashwa komdlavuza womphimbo kuyehluka ngokuya ngezinto ezifana nesiteji nohlobo. Ukutholwa kusenesikhathi kuthuthukisa amathuba, kodwa thintana nochwepheshe bezempilo ukuze uthole ukunakekelwa komuntu siqu.

2. Ingabe umdlavuza womphimbo ubuhlungu?

Izimpendulo: Umdlavuza womphimbo ungabangela ubuhlungu noma ukungakhululeki, ikakhulukazi ngesikhathi sokugwinya. Nokho, akuzona zonke izimo ezihilela ubuhlungu, futhi izimpawu zingahluka. Ukubonisana nochwepheshe bezokunakekelwa kwempilo kubalulekile ekuhlolweni nasekuqondisweni okufanele.

3. Yiminyaka emingaki umdlavuza womphimbo ovamile?

Izimpendulo: Umdlavuza womphimbo uvame ukutholakala kubantu abangaphezu kweminyaka engama-60.

CARE Medical Team

34