Rahimin Doğuştan Anomalisi

Hindistan, Haydarabad'da Doğuştan Rahim Tedavisi

Rahimin konjenital anomalileri, embriyonik yaşam sırasında rahimde oluşan konjenital malformasyonlardır. Rahim anomalisi, bir kadının rahminin rahimdeyken farklı şekilde gelişmesidir. Kadınların %5'inden azında rahimde konjenital anomaliler görülür, ancak düşük veya erken doğum yapan kadınların %25'inde konjenital rahim anomalisi olduğu gözlemlenmiştir. 

Rahimin doğuştan anomalisi neden oluşur?

Doğuştan rahim anomalilerinin tipleri

Doğuştan rahim anomalilerinin çeşitli tipleri vardır, bunlar arasında şunlar yer alır:

• Rahim bölmeli – Bu durumda, rahim yüzeyden bakıldığında normal görünür, ancak içeride bir septum ile iki farklı yarıya ayrılmıştır. Septum herhangi bir boyut ve kalınlıkta olabilir. Septumlu uterus, en sık teşhis edilen konjenital uterus anomalilerinden biridir ve tüm konjenital uterus anomalisi vakalarının %45'inden sorumludur.

• Kavisli rahim – Bu durumda, rahim dışarıdan normal görünür, ancak endometriyal boşluğun iç yüzeyinde 1 cm veya daha küçük sığ bir oluk bulunur. Bu tür anomaliler, tüm konjenital rahim anomalilerinin %7'sini oluşturur.

• Bikornuat rahim – Bu durumda, uterusun dış yüzeyinde bir oluk ve iki endometriyal boşluk bulunur. Alt kısım hariç, uterus iki yarıya ayrılmış gibi görünür. Bikornuat uterus, tüm konjenital uterus anomalilerinin %25'ini oluşturur.

• Unicornuate rahim – Bu durumda, uterusun sadece yarısı tek bir Müller kanalından gelişmiştir ve tüm doğuştan rahim anomalilerinin %15'ini oluşturur.

• Rahim agenezisi – Bu durumda rahim gelişemez. Doğuştan rahim anomalisi olan tüm kadınların %10'unda bu durum görülür.

• Uterus didelfisi – Rahimin iki yarısı birbirinden tamamen ayrı geliştiği için bu durum tüm doğuştan rahim anomalilerinin %7.5’ini oluşturur.

En sık görülen konjenital uterin anomaliler septalı ve bikornuat uterin anomalilerdir. 

Belirtileri

Genellikle doğuştan rahim anomalilerinin belirtileri görülmez. Çoğu kadın, ilk doğum öncesi ultrason muayenesi veya kısırlık teşhisi yapılana kadar doğuştan rahim anomalisi olduğunu fark etmez. Belirtiler ortaya çıktığında ise şunlar görülür:

• Ağrılı dönemler – Rahimdeki doğuştan gelen anomaliler nedeniyle adet kanamasında tıkanıklık meydana gelebilir. Bu durum karın ağrısı ve kramplara yol açabilir.
• Adetlerin tamamen yokluğu – Rahim anomalileri nedeniyle, rahim duvarlarında yapışıklıkların oluşmasına neden olan ciddi rahim içi yara izleri oluşabilir. Bu durum, rahim duvarlarının birbirine yapışmasına ve endometriyal astarın çok incelmesine yol açar. Bu da embriyonun rahme tutunmasını engeller. Şiddetli vakalarda adet kanaması tamamen durabilir.
• Tekrarlayan düşükler – Rahim içinde septum gibi doğuştan gelen rahim anomalileri nedeniyle kadınların gebeliklerini sürdürmeleri zorlaşır ve tekrarlayan düşükler yaşanır.
• Bebeğin makat veya enine pozisyonu – Bazen, doğuştan rahim anomalileri nedeniyle bebeğin pozisyonu transvers veya makat olabilir; bebeğin başı yerine ayakları aşağı bakabilir. Bu gibi durumlarda sezaryen önerilir.
• İlişki sırasında ağrı – Doğuştan rahim anomalileri ağrılı cinsel ilişkiye yol açabilir. Ayrıca tampon takmayı da zorlaştırabilir.
• Erken doğum – Rahim anomalileri erken doğuma neden olarak yenidoğanlarda enfeksiyon riskini artırabilir ve ayrıca bebeklerde gelişimsel sorunlara yol açabilir.

Bilgiler

Doğuştan rahim anomalilerinin çoğunda neden bilinmemektedir. Rahim anomalisi olan kadınların %90'ından fazlasının kromozom sayısı normaldir. Ancak, 1938 ile 1971 yılları arasında, düşükleri ve erken doğumları önlemek için bazı gebe kadınlara DES (dietilstilbestrol) tedavisi uygulanmıştır. Bu kadınların doğuştan rahim anomalisi riskinin daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Bunun dışında, şimdilik kesin olarak belirlenmiş bir risk faktörü bulunmamaktadır.

• Rahim bölmeli – Rahim septumunun kesin nedeni bilinmemektedir. Embriyo gelişirken ortaya çıkar. Rahmi oluşturmak için birleşmesi gereken iki tüp etkili bir şekilde kaynaşmadığında, rahim septumunda septum oluşur.

• Bikornuat rahim – Kalp şeklinde rahim olarak da bilinen bikornuat rahim, rahimin kalp şeklinde görünmesine denir. Kadınlar bu rahatsızlıkla doğarlar. Özel kanallar yalnızca kısmen birleşir. Bu durum, rahmin boynuz olarak da bilinen iki üst kısmının ayrılmasına yol açar. Bu boynuzlar hafifçe dışarı çıkarak rahme kalp şeklinde bir görünüm kazandırır.

• Unicornuate rahim – Tek boynuzlu rahim, rahmin yalnızca yarısının oluştuğu durumdur. Tek boynuzlu rahim olarak da bilinir ve yalnızca bir fallop tüpü vardır. Fetal gelişim sırasında rahim düzgün gelişmediğinde ortaya çıkar. İki Müller kanalından biri gelişemediğinde, tek boynuzlu rahim oluşur. Sağlık uzmanları, bazı kadınların neden tek boynuzlu rahime sahip olduğunu belirleyememiştir. 

• Rahim agenezisi – Bir bebeğin üreme sistemi anne karnındayken gelişemediğinde, bu duruma uterin agenezisi denir. Genellikle, MRKH sendromu, MURCS ilişkisi veya AIS gibi üreme sistemindeki çeşitli anormallikleri içeren daha geniş bir rahatsızlığın belirtisidir. Bu doğuştan gelen rahim anomalisinin nedeni henüz bilinmemektedir. 

• Uterus didelfisi – Bu durumda, iki Müller kanalı iki ayrı rahime dönüşür. Nadir görülen bir doğuştan rahim anomalisidir ve nedeni bilinmemektedir. Bazı durumlarda bu durum ailelerde görüldüğünden, genetik faktörler de etkili olabilir.

Genel nüfusun yaklaşık %6.7'sinde doğuştan rahim malformasyonu (uterin malformasyon) görülmektedir. Ancak, kısırlık sorunu yaşayan kadınlarda ve tekrarlayan düşük öyküsü olan kadınlarda görülme sıklığı daha da yüksektir. Rahim anomalileri, kadının gebeliğini tam vadede sürdürebilmesini olumsuz etkiler. Düşük veya erken doğum yapan her 4 kadından yaklaşık 1'inde rahim malformasyonu (uterin malformasyon) bulunmaktadır.

Anormal Rahim Sonuçları

Rahim anomalileri veya malformasyonları (doğuştan rahim anomalisi gibi) çeşitli sonuçlara yol açabilir ve üreme sağlığını ve genel refahı etkileyebilir. Spesifik sonuçlar, anomalinin türüne ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte olası sonuçlardan bazıları:

• Doğurganlık Sorunları: Bazı rahim anomalileri doğurganlığı etkileyebilir. Örneğin, septumlu uterus (rahimin septumla ikiye bölünmesi), tekrarlayan gebelik kaybı veya gebe kalma zorluğu riskini artırabilir.
• Gebelik Komplikasyonlarının Artan Riski: Rahim anomalileri, erken doğum, makat doğum veya sezaryen doğum gibi gebelik komplikasyonları açısından daha yüksek riskle ilişkili olabilir. Risk, anomalinin türüne ve rahim yapısı üzerindeki etkisine bağlıdır.
• Düşük: Septat veya bikornuat uterus gibi bazı uterus anomalileri olan kadınlarda düşük riski daha yüksek olabilir. Değişen uterus yapısı, implantasyonu ve fetüsün gelişimini etkileyebilir.
• Menstrüel düzensizlikler: Çift rahim veya septalı rahim gibi bazı rahim anomalileri, yoğun veya ağrılı adet dönemleri de dahil olmak üzere adet düzensizliklerine yol açabilir. Bu anomaliler, rahim iç zarının normal şekilde dökülmesini etkileyebilir.
• Engellenmiş Doğum: Bazı durumlarda, belirli rahim anomalileri doğum sırasında doğumun engellenmesine yol açabilir ve bu durum hem anne hem de bebek için komplikasyon riskini artırabilir.
• Jinekolojik Sorunların Artan Riski: Rahim anomalisi olan kadınlarda endometriozis veya üreme yolu enfeksiyonları gibi bazı jinekolojik sorunlara yakalanma riski daha yüksek olabilir.
• Psikolojik Etki: Doğurganlık sorunları, gebelik komplikasyonları veya rahim anomalilerinden kaynaklanan tekrarlayan düşüklerle başa çıkmak, bireyler ve çiftler üzerinde önemli psikolojik etkilere sahip olabilir. Bu gibi durumlarda duygusal destek ve danışmanlık almak önemli olabilir.

Tanı

Doğuştan rahim anomalileri, bir kız çocuğunun ergenliğinin başlangıcında, adet kanamasının başladığı veya başlamadığı durumlarda fark edilebilir. Doğuştan rahim anomalileri, bir kadın kısırlık sorunları yaşadığında veya gebeliğini sürdürmekte zorluk çektiğinde de teşhis edilebilir. Doğru bir tanı ve Haydarabad'da Bikornuat/Septat Rahim Tedavisi için birden fazla test yapılabilir. Bu testler arasında tam tıbbi öykü, fizik muayene ve 3 boyutlu ultrason, histerosalpingogram ve MR gibi görüntüleme testleri yer alır. 

• Rahim bölmeli – Septalı uterus, standart 2 boyutlu pelvik ultrason ile teşhis edilebilir. Rahim içi MR, uterusun diğer sorunlarını teşhis etmek için daha doğru bir test olabilir. Septalı uterusu doğrulamak için histeroskopi veya histerosalpingogram yapılır. Histerosalpingogramda, uterusun iç kısmı ve fallop tüpleri vurgulanır. Histeroskopide ise, rahim ağzından geçerek vajinaya ışıklı ince bir alet sokulur ve rahmin net bir görüntüsü elde edilir. Teşhis konulduktan sonra, septalı uterus tedavisi konusunda yardım almak için bir uzmana başvurulmalıdır.

• Bikornuat rahim – Bikornuat uterus, pelvik muayene, ultrason, MR ve histerosalpingogram ile teşhis edilebilir. Genellikle doğum öncesi ultrason veya diğer istenmeyen semptomlar için yapılan ultrason sırasında tespit edilir. Birçok kadın, bikornuat uterusa sahip olduğunu fark etmeden hayatlarını sürdürür. Teşhis konulduktan sonra, bikornuat uterus tedavisi için bir uzmana görünmeleri gerekir.

• Unicornuate rahim – Tek boynuzlu rahim, çoğu zaman bir kadın hamile kalmakta zorluk çekene veya hamilelik sırasında komplikasyonlar yaşayana kadar fark edilmeyebilir. Tek boynuzlu rahim, düzenli fizik muayene, kapsamlı tıbbi öykü ve pelvik muayene ile teşhis edilebilir. Bunun dışında ultrason, MR, laparoskopi ve histeroskopi gibi görüntüleme testleri de yapılabilir.

• Rahim agenezisi – Genellikle bu durum, bir kızın adet görmediği ergenlik dönemine kadar teşhis edilmez. O zamana kadar, dış genital organlar normal göründüğü için teşhis edilmez. Rahim agenezi, pelvik muayene, kapsamlı tıbbi öykü, kan testleri, ultrason ve MRI ile teşhis edilebilir. Bundan sonra, rahim agenezi tedavisine başvurmaları gerekir.

• Uterus didelfisi – Rahim didelfisi veya çift rahim, doktorunuz anormal şekilli bir rahim veya çift rahim ağzından şüphelendiğinde veya gözlemlediğinde, rutin bir pelvik muayene ile teşhis edilebilir. Teşhis, ultrason, MRI, histerosalpingografi veya sonohisterogram ile daha da doğrulanabilir. Teşhis konulduktan sonra rahim didelfisi tedavisi konusunda profesyonel yardım alınmalıdır.

Tedavi

Doğuştan rahim anomalileri sadece ameliyatla tedavi edilebilir. Ancak, anomali gebeliği etkilemiyorsa bazı kadınların herhangi bir tedaviye ihtiyacı olmayabilir. Çoğu durumda, doğuştan rahim anomalisi olan kadınlar herhangi bir üreme veya sağlık sorunu yaşamazlar. Ameliyat gerektiren kadınlarda ise, uygulanacak ameliyat türü, doğuştan rahim anomalisinin türüne bağlıdır. 

• Rahim bölmeli – Rahim perdesi (septa) metroplasti ile tedavi edilebilir. Bu ameliyatta, vajina ve serviks yoluyla rahim içine ışıklı bir alet yerleştirilir. Septumun kesilip çıkarılması için başka bir alet yerleştirilir. Yaklaşık bir saat süren minimal invaziv bir işlemdir. Çoğu kadın metroplasti ameliyatının ardından aynı gün evine dönebilir. Bu ameliyattan sonra, tekrarlayan düşük öyküsü olan kadınların %50 ila %80'i gelecekte sağlıklı gebelikler elde edebilir. Dolayısıyla, bu ameliyatla başarılı gebelik şansı artar. 

• Bikornuat rahim – Tekrarlayan düşük öyküsü olan kadınlarda bikornuat uterusu düzeltmek için Strassman metroplasti ameliyatı yapılır. Ancak, bikornuat uterusu olan kadınların çoğunda ameliyat gerekmez. Bir araştırmaya göre, Strassman metroplasti ameliyatı geçiren kadınların %88'i başarılı gebelikler elde edebilmiştir. Bikornuat uterus, kadının doğurganlığını etkilemez, ancak erken düşük veya erken doğum gibi sorunlara neden olabilir. Yine de başarılı bir gebelik ve doğum elde etmek mümkündür.

• Unicornuate rahim – Bazı durumlarda, tek boynuzlu uteruslu kadınların hemi-uterusları da daha küçüktür. Doktorlar, bir hemi-uterusun cerrahi olarak çıkarılmasını önerir, çünkü orada bir gebelik başlayabilir. Ancak, bu alan çok daha küçük olduğundan ve hemi-uterus yırtılarak potansiyel olarak yaşamı tehdit edici bir duruma yol açabileceğinden, böyle bir gebelik mümkün değildir. Düşük riskini azaltmak için, eğer bir kadında serviks kısalması varsa, servikal serklaj da önerilir. Erken doğum olasılığını azaltmak için bazı ilaçlar da reçete edilebilir. 

• Rahim agenezisi – Kişiye ve semptomlarına bağlı olarak, uterus agenezisi için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Rahimle birlikte vajina da eksikse, vajina genişleticiler veya rekonstrüktif cerrahi ile vajina yeniden yapılandırılabilir. 

• Uterus didelfisi – Çift rahim durumunda, herhangi bir belirti veya bulgu yoksa nadiren tedaviye ihtiyaç duyulur. Rahim içinde kısmi bir bölünme varsa, gebeliği sürdürmek için çift rahimi birleştirme ameliyatı yapılabilir. Çift rahimle birlikte çift vajinanız varsa, doğumu kolaylaştırmak için iki vajinayı ayıran doku duvarını çıkarmak için ameliyat da yapılabilir.

Tek boynuzlu, çift boynuzlu veya didelfik uterus durumunda genellikle ameliyat önerilmez. Septumlu uterusun tedavisi için ameliyat, yalnızca kadın üreme sorunları yaşıyorsa önerilir. Septum cerrahi olarak çıkarılarak düzeltilebilir. Bu, olumlu bir gebelik sonucu elde etme şansını artırır. Doğuştan rahim anomalisi tedavisi için yapılan ameliyat, defekti onarabilir ve böylece adet veya cinsel ilişki sırasındaki rahatsızlığı ortadan kaldırabilir. Ayrıca doğurganlığı ve gebelik sonuçlarını da iyileştirebilir. Doğuştan rahim anomalisi olan bir kadın, altı ay içinde gebe kalmakta zorlanıyorsa, bir doğurganlık uzmanına başvurmalıdır.